Ο πρώην Υπουργός Παιδείας της ΝΔ Γιώργος Σουφλιάς και ο πρώην βουλευτής επικρατείας και τομεάρχης παιδείας της ΝΔ κ. Θ. Φορτσάκης με άρθρα τους στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ διαφωνούν ανοιχτά με τις επιλογές της κ. Κεραμέως για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση
Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ – 31/01/2021 (σελ. 52)
Γιατί η Αστυνομία στα ΑΕΙ δεν είναι μια καλή ιδέα
Γιώργος Σουφλιάς
Ως πολίτης και ως πρώην υπουργός Παιδείας επί τριετία, θεωρώ ότι είναι υποχρέωσή μου να συμμετέχω στον διάλογο για το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας. Το νομοσχέδιο αυτό περιλαμβάνει διατάξεις που αφορούν το σύστημα εισαγωγής των πανεπιστημίων, την καθιέρωση πανεπιστημιακής Αστυνομίας και την αντιμετώπιση του προβλήματος των «αιώνιων» φοιτητών.
Το σύστημα εισαγωγής στα πανεπιστήμια είναι αδιάβλητο, ορίζει ένα κατώτατο όριο βαθμολογίας, θεωρώ ότι θα υπάρξουν κάποια προβλήματα στην εφαρμογή του, αλλά συμφωνώ να εφαρμοστεί για να δούμε τα αποτελέσματά του. Εκείνο όμως που θέλω να τονίσω είναι ότι εμμέσως η κυβέρνηση, διά του συστήματος αυτού, μειώνει τον αριθμό των φοιτητών κατά πολύ. Η κυβέρνηση, κατά την άποψή μου, θα έπρεπε ευθέως και ξεκάθαρα να πει ότι πρέπει να μειωθεί ο αριθμός των εισαγομένων έτσι ώστε να γίνεται ένας σωστός διάλογος. Πιστεύω ότι πρέπει να μειωθούν οι εισαγόμενοι στα πανεπιστήμια. Δεν είναι δυνατόν το ποσοστό των τελειοφοίτων Λυκείων που εισάγονται στα πανεπιστήμια στην Ελλάδα να φτάνει το 75% και το αντίστοιχο στις χώρες της Ευρώπης να είναι στο 33%.
Η μείωση πρέπει να γίνει σταδιακά μέσα σε 2 με 3 χρόνια, ώστε να προετοιμάζονται η κοινωνία και τα πανεπιστήμια. Είναι γνωστό το κοινωνικό πρόβλημα να γίνουν όλοι επιστήμονες. Η θέση μου όμως είναι ότι το ζητούμενο από τα πανεπιστήμια δεν είναι να σπουδάζουν όλοι, αλλά οι πτυχιούχοι να είναι καλοί επιστήμονες. Το πρώτο κριτήριο για τον αριθμό των εισακτέων είναι η επάρκεια σε αριθμό και ποιότητα διδακτικού προσωπικού και οι κατάλληλες κτιριακές και εργαστηριακές υποδομές. Το άλλο κριτήριο πρέπει να είναι οι ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας ώστε οι πτυχιούχοι πανεπιστημίου να βρίσκουν θέσεις εργασίας. Σήμερα υπάρχουν αρκετοί άνεργοι πτυχιούχοι. Παράδειγμα ότι περίπου 2.500 απόφοιτοι των πανεπιστημίων σπουδάζουν στα ΙΕΚ προκειμένου να εργαστούν. Εάν υπάρξει πραγματική αναβάθμιση της επαγγελματικής κατάρτισης, τότε θεωρώ ότι θα μειωθεί κατά πολύ αυτή η συμφόρηση εισαγωγής στα πανεπιστήμια. Με τον Ν. 2009/92 είχα δημιουργήσει το πλαίσιο της επαγγελματικής κατάρτισης και τα ΙΕΚ. Δυστυχώς οι επόμενοι δεν «αγκάλιασαν» αυτόν τον θεσμό, με αποτέλεσμα σήμερα τα ΙΕΚ να αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα.
Για τη φύλαξη και την προστασία των πανεπιστημίων αυτό το νομοσχέδιο προβλέπει τη δημιουργία πανεπιστημιακής Αστυνομίας, η οποία θα έχει συνεχή παρουσία στον αύλειο και ελεύθερο χώρο των κτιρίων. Εκεί όπου οι φοιτητές θεωρούν ότι είναι χώρος τους και ελεύθερα συζητούν, καταθέτουν απόψεις, αντιπαρατίθενται και υπάρχει μια ζύμωση των ιδεών τους. Η αλήθεια είναι ότι γίνονται σε ορισμένα πανεπιστήμια κατά καιρούς βανδαλισμοί, καταστροφές και απαράδεκτες συμπεριφορές προς τους καθηγητές και τους πρυτάνεις. Εδώ θέλω να δηλώσω ότι το μέγιστο ποσοστό των φοιτητών δεν συμμετέχει σε αυτές τις ενέργειες.
Αλήθεια, επίσης, είναι ότι οι πρυτανικές αρχές από φόβο προς τους ταραχοποιούς δεν καλούν την Αστυνομία να επέμβει προκειμένου να εμποδίσει ή να καταστείλει αυτά τα επεισόδια και αν χρειαστεί να κάνει συλλήψεις. Η δημιουργία πανεπιστημιακής Αστυνομίας μού θυμίζει μια παροιμία η οποία λέει «πονάει κεφάλι, κόβει κεφάλι». «Κεφάλι» είναι η συνταγματική επιταγή για πλήρη αυτοδιοίκηση των πανεπιστημίων, με την οποία όλα τα θέματα και όλα τα προβλήματα που υπάρχουν στο πανεπιστήμιο τα επιλύουν τα αρμόδια όργανα αυτού χωρίς τη συμμετοχή κανενός άλλου.
Θεωρώ ότι πρέπει να εξετάσουμε ποια είναι η ρίζα των φαινομένων αυτών και ποιες είναι οι αιτίες. Κατ’ αρχάς, θέλω να επισημάνω ότι η ατμόσφαιρα που επικρατεί σήμερα στα πανεπιστήμια είναι αυτή της ανευθυνότητας και της χαλαρότητας, αλλά και της κάποιας συναλλαγής. Εννοώντας δηλαδή ότι ο καθένας λέει στον άλλον «μη με πειράζεις για να μη σε πειράξω». Οταν παρέλαβα τον Ιανουάριο του 1991 το υπουργείο Παιδείας, τα πανεπιστήμια είχαν πολλά προβλήματα και το βασικότερο όλων είναι ότι δεν είχαν κανονισμούς λειτουργίας. Ηταν τα μόνα στον κόσμο που δεν είχαν. Τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας των πανεπιστημίων επέβαλα με το άρθρο 5 του Ν. 2083/92. Προέβλεπε η διάταξη ότι ο εσωτερικός αυτός κανονισμός περιλαμβάνει, πέραν των άλλων, τα καθήκοντα, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας αλλά και των φοιτητών. Προέβλεπε επίσης και τις αρμοδιότητες των οργάνων ελέγχου για την τήρηση των κανόνων, την περιγραφή των αδικημάτων, τη θέσπιση κυρώσεων κ.λπ. Το άρθρο για τον κανονισμό δεν καταργήθηκε, όμως δεν εφαρμόστηκε επί χρόνια.
Αν υπήρχε ένας τέτοιος κανονισμός και αν εφαρμοζόταν σωστά και αντικειμενικά, θα υπήρχε ένα διαφορετικό κλίμα μέσα στα πανεπιστήμια. Το κλίμα της ευθύνης. Επομένως, αν εφαρμόζονται αυστηρά και αντικειμενικά ο εσωτερικός κανονισμός και τα άρθρα 8 έως 22 του νόμου που προτείνει η κυβέρνηση, τότε δεν χρειάζεται η πανεπιστημιακή Αστυνομία. Το θέμα είναι να εφαρμόζονται και αυτό είναι θέμα αρμοδιότητας του υπουργείου και των πανεπιστημίων. Νομίζω ότι αυτό είναι το «γαλλικό κλειδί» – η εποπτεία. Πιστεύω ότι η κυβέρνηση δεν πρέπει να προχωρήσει στην ψήφιση των διατάξεων 13 και 23 που αναφέρονται στη δημιουργία πανεπιστημιακής Αστυνομίας. Να διατηρήσει όμως τα άρθρα από 8 έως 13 που αναφέρονται στο τι πρέπει να γίνεται στα πανεπιστήμια για τη φύλαξη και την προστασία τους.
Σε ό,τι αφορά το θέμα των «αιώνιων» φοιτητών, για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά προτείνω να γίνει επαναφορά του άρθρου 9 του Ν. 2083/92 που είχα εισηγηθεί και ψηφίστηκε στη Βουλή. Στο άρθρο 9 προβλέπεται ότι οι σπουδές στο πανεπιστήμιο διαρθρώνονται σε δύο κύκλους. Ο πρώτος κύκλος είναι τα δύο πρώτα χρόνια στα οποία διδάσκονται οι βάσεις της επιστήμης και εάν δεν επιτύχεις τις εξετάσεις των μαθημάτων του πρώτου κύκλου, δεν μπορείς να παρακολουθήσεις και να δώσεις εξετάσεις στα μαθήματα του δεύτερου κύκλου. Η διάρθρωση αυτή των σπουδών επιτυγχάνει κατ’ αρχάς τη συνοχή αλλά και την αλληλουχία των σπουδών. Επιπλέον, διατηρεί τη δυναμική μάθησης των υποψήφιων φοιτητών και, τέλος, καταργεί τη μεταφορά μαθήματος. Με τη μεταφορά μαθήματος π.χ από το πρώτο έτος στο τελευταίο έτος που εφαρμόζεται σήμερα, ο φοιτητής δεν έχει μάθει τις βάσεις για να μπορεί να παρακολουθήσει τα μαθήματα των ενδιάμεσων αυτών ετών. Ετσι δημιουργείται ένα τεράστιο πρόβλημα στον φοιτητή και αυτό τον οδηγεί σε μια χαλάρωση όπου νομίζει ότι έχει ατελείωτο χρόνο για να πάρει πτυχίο. Ο δεύτερος κύκλος σπουδών είναι τα υπόλοιπα προβλεπόμενα χρόνια αυξημένα κατά δύο, το γνωστό ν+2. Μετά την παρέλευση αυτών των ετών οι φοιτητές δεν δικαιούνται τις πάσης φύσεως παροχές (σίτιση, στέγαση, δωρεάν συγγράμματα, υποτροφίες κ.λπ). Ο Ν. 2083/92 δεν προέβλεπε τη διαγραφή των φοιτητών διότι υπήρχε αυτό το φίλτρο των δύο ετών. Δυστυχώς αυτή η διάταξη όπως και πολλές άλλες διατάξεις του νόμου αυτού καταργήθηκαν αμέσως με την αλλαγή της κυβέρνησης του 1993.
Ο κ. Γιώργος Σουφλιάς είναι πρώην υπουργός.
/////////////////////////////////////
Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ – 07/02/2021 (σελ. 19)
Μια χαμένη ευκαιρία
Του Θεόδωρου Φορτσάκη
Το νομοσχέδιο για τα πανεπιστήμια ορθώς θέτει ορισμένα καίρια ζητήματα, όμως τα αντιμετωπίζει στρεβλά και αποσπασματικά.
Α. Τα πανεπιστήμια χρειάζονται ελεγχόμενη πρόσβαση και φύλαξη. Ως Πρόεδρος της Νομικής και Πρύτανης έδωσα μάχη γι’ αυτό. Σήμερα η φύλαξη είναι ανεπαρκής, διότι η Πολιτεία δεν διέθεσε τα αναγκαία οικονομικά και τεχνικά μέσα. Και διότι οι Πρυτάνεις δεν έκαναν πάντα αυτό που όφειλαν. Πρέπει σε κάθε πανεπιστήμιο να δημιουργηθεί ένα σώμα εξειδικευμένων φυλάκων υπό τον Πρύτανη, σύμφωνα με το συνταγματικό αυτοδιοίκητο. Οπως στα περισσότερα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Να επανέλθουν τα Συμβούλια Ιδρύματος με εξωτερικές προσωπικότητες, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα πανεπιστημιακά όργανα δεν θα ολιγωρούν. Να ανακτηθούν τα «άβατα» και να οργανωθεί σωστά έλεγχος εισόδου. Η αστυνομία επεμβαίνει για αξιόποινες πράξεις, όπως σε όλα τα δημόσιο κτίρια, υπουργεία, νοσοκομεία, σχολεία. Η ανάθεση της εσωτερικής εποπτείας στην αστυνομία, ακόμη και άοπλης, είναι ανεπίτρεπτη. Θα αποδειχθεί και ανεφάρμοστη.
Β. Οι σπουδές πρέπει να γίνονται μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο, ώστε να είναι συνεκτικές και επίκαιρες. Το ελληνικό φαινόμενο των «αιωνίων» φοιτητών αναδεικνύει τη στρεβλή λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος, δευτεροβάθμιου και τριτοβάθμιου. Η «παραπαιδεία» υποκαθίσταται στην τρίτη τάξη του Λυκείου, ακόμη και στη δεύτερη, που θυσιάζονται στον βωμό του πανεπιστημιακού «ονείρου». Στα πανεπιστήμια η φοίτηση γίνεται με σχεδόν πλήρη απουσία διαρκούς ελέγχου παρουσίας και γνώσεων. Ο φοιτητής εγκαταλείπεται έρμαιο στο πέλαγος του χρόνου. Ο προβλεπόμενος περιορισμός ν+2 είναι ανεφάρμοστος, όπως απέδειξε ο νόμος Διαμαντοπούλου. Θα διαγράψουμε μετά από 6 χρόνια φοίτησης έναν φοιτητή Νομικής που χρωστάει ακόμη 2 από τα 41 απαιτούμενα μαθήματα για λήψη πτυχίου; Πρέπει να επανέλθει η έννοια της αλυσίδας προαπαιτουμένων μαθημάτων και του πανεπιστημιακού έτους. Εφεξής, μόνο όποιος πιστοποιημένα παρακολουθεί, ιδίως τις ασκήσεις, και επιτυγχάνει στις εξετάσεις διαρκούς ελέγχου και στις τελικές κάθε έτους να προχωρεί. Οι άλλοι, αφού εξαντλήσουν τις δυνατότητες επανεξέτασης και περιορισμένης επανάληψης, αποχωρούν. Με ειδικό καθεστώς εργαζομένων και ασθενών. Οι σημερινοί «αιώνιοι» καταγράφονται σε ειδικό κατάλογο αδρανών φοιτητών και επανενεργοποιούνται με αίτησή τους, επανεξεταζόμενοι στα απαραίτητα μαθήματα κατά την κρίση της Σχολής τους.
Γ. Για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο πρέπει να θεσμοθετηθεί το Εθνικό Απολυτήριο Λυκείου με πανελλήνιες εξετάσεις κατά το πρότυπο του γαλλικού baccalaureat. Ετσι εκλείπει η στρεβλή συζήτηση για τη βάση στις εισαγωγικές. Να αναβαθμιστεί άμεσα η τεχνική εκπαίδευση, μέση και τριτοβάθμια, ώστε να αποσυμφορηθεί η πανεπιστημιακή ζήτηση τουλάχιστον κατά 50%.
Συμπερασματικά, η λύση στα ανωτέρω ζητήματα πρέπει να ενταχθεί σε ένα ευρύτερο μεταρρυθμιστικό σχέδιο για το εκπαιδευτικό μας σύστημα, με πολιτική και κοινωνική συναίνεση. Δυστυχώς αυτά λείπουν.
Ο Θεόδωρος Φορτσάκης είναι
καθηγητή της Νομικής Σχολής Αθηνών, τ. πρύτανης Πανεπιστημίου Αθηνών