Τα «θέλω» των σπουδών υποκύπτουν στα «πρέπει» της αγοράς

Το περιεχόμενο που βλέπετε έχει δημοσιευθεί πριν 15 έτη . Παρακαλούμε να λάβετε υπόψη τον χρόνο δημοσίευσής του και το ενδεχόμενο ότι όσα αναγράφονται σε αυτό να μην ισχύουν ή να έχουν τροποποιηθεί.

ΕΝΘΕΤΑ :: ΠΑΙΔΕΙΑ :: ΘΕΜΑΤΑ

Τα «θέλω» των σπουδών υποκύπτουν στα «πρέπει» της αγοράς
9/4/2009

Για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις, αξίζει να τονιστεί από την αρχή ότι η συγκέντρωση των πρώτων προτιμήσεων των υποψηφίων στο ένα ή στο άλλο τμήμα ή η απροθυμία τους να δηλώσουν κάποια τμήματα δεν αποτελούν μορφή αξιολόγησης του αντικειμένου σπουδών και της ευρύτερης κοινωνικής σημασίας κάθε τμήματος. Κι αυτό γιατί έχει διαπιστωθεί ότι οι εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές, και συνεπώς οι πρώτες προτιμήσεις των υποψηφίων, διαμορφώνονται στο πλαίσιο ενός πολυκριτηριακού συστήματος: γεωγραφικός χώρος (τόπος κατοικίας, έδρα κάθε τμήματος), τμήμα και αντικείμενο σπουδών, βάση εισαγωγής, κοινωνικά-ατομικά χαρακτηριστικά, τάσεις στην αγορά εργασίας κ.ά.

Την τελευταία τετραετία (2004-2008) έχει διαμορφωθεί μια «νέα τάξη πραγμάτων» όσον αφορά τις προτιμήσεις των υποψηφίων με ορισμένα πάγια χαρακτηριστικά.

1 Στην εποχή μας τα «θέλω» υποτάσσονται στα «πρέπει» της αγοράς. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι για να έχουν πιθανότητες απορρόφησης στην αγορά εργασίας φτάνουν στο σημείο να θυσιάσουν τις φυσικές ροπές, τα όνειρά τους. Με δυο λόγια, ο επαγγελματικός ρεαλισμός μετατρέπεται σε καταναγκασμό.

2 Παγιώνεται και γίνεται όλο και πιο έντονη η κυριαρχία των κριτηρίων της αγοράς για την επιλογή σπουδών και επαγγέλματος. Ετσι τις περισσότερες προτιμήσεις συγκεντρώνουν σχολές και τμήματα που το πτυχίο τους φαίνεται να εξασφαλίζει γρήγορη και σίγουρη επαγγελματική αποκατάσταση και κυρίως περισσότερες επαγγελματικές ευκαιρίες στο Δημόσιο απ ό,τι στον ιδιωτικό τομέα.

3 Σε συνθήκες εργασιακής ανασφάλειας και ανεργίας όχι απλά παγιώνεται, αλλά εντείνεται η στροφή προς τα παιδαγωγικά τμήματα. Είναι αλήθεια ότι διανύουμε τη δεκαετία των δασκάλων, όπως στις αρχές του 2ου αιώνα.

Το 2008, ωστόσο, σηματοδοτεί μια μικρή κάμψη των αστυνομικών τμημάτων που την προηγούμενη τριετία είχαν φτάσει στα ύψη. Οι κοινωνικές εκρήξεις της φετινής χρονιάς και ο κατασταλτικός ρόλος της αστυνομίας αναμένεται να συρρικνώσουν δραστικά τις προτιμήσεις των υποψηφίων και τα επόμενα χρόνια.

4 Το κύρος που έχουν τα πτυχία παραδοσιακών τμημάτων του Πολυτεχνείου, της Νομικής και της Ιατρικής εξακολουθούν να ελκύουν πολλούς υποψηφίους. Ωστόσο, ο κορεσμός στους αντίστοιχους επαγγελματικούς χώρους και εν γένει οι δυσκολίες όσον αφορά την επαγγελματική αποκατάσταση έχουν οδηγήσει σε κάμψη. Κι αυτή η κάμψη παρατηρείται και στα πιο «λαμπερά» τμήματα της πληροφορικής και των Νέων Τεχνολογιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι το τμήμα Ηλ/λόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ από την πρώτη θέση με 1.861 πρώτες προτιμήσεις το 2005 κατρακύλησε στην τέταρτη θέση με 1.180 το 2008.

5 Παρά την «κρίση» των ανθρωπιστικών σπουδών και τη στροφή προς τις θετικές σπουδές που είναι κυρίαρχη στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ένας μεγάλος αριθμός υποψηφίων, περίπου 1 στους 3 επιλέγει το 1ο επιστημονικό πεδίο, το πεδίο ανθρωπιστικών, κοινωνικών και νομικών σπουδών. Μάλιστα το 2006 σηματοδοτεί την ανοδική πορεία των καθηγητικών σχολών κι ειδικότερα των φιλολογικών τμημάτων. Το 2007 και περισσότερο το 2008 εντυπωσιάζει η εκρηκτική άνοδος των παιδαγωγικών τμημάτων Νηπιαγωγών. Σε υψηλές θέσεις βρίσκονται τα τμήματα Ψυχολογίας, Αγγλικής Γλώσσας και Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Αθήνας και Θεσσαλονίκης.

6 Το κόστος σπουδών καθορίζει εν πολλοίς την υπεροχή των τμημάτων του Λεκανοπεδίου και της Θεσσαλονίκης έναντι των περιφερειακών. Έχει υπολογιστεί ότι τα έξοδα για μια τετραετή φοίτηση σε ένα επαρχιακό πανεπιστήμιο, όπως της Κρήτης ή των Ιωαννίνων, πλησιάζουν ή και ξεπερνούν τα 40.000 ευρώ που για μια οικογένεια μισθωτών είναι δυσβάσταχτα. Να γιατί προτιμώνται χαμηλόβαθμα τμήματα και μη «εμπορικά» πτυχία κεντρικών πανεπιστημίων αντί για περιζήτητα περιφερειακών πανεπιστημίων.

7 Η στροφή των υποψηφίων προς την ελίτ των ΤΕΙ έχει σταθεροποιηθεί. Περίπου 1 στους 3 υποψηφίους τα τρία τελευταία χρόνια δηλώνει ως πρώτη προτίμηση συγκεκριμένα τμήματα των ΤΕΙ. Είναι χαρακτηριστικό ότι 10 ΤΕΙ, με αιχμή του δόρατος το τμήμα Λογιστικής Πειραιά που βρίσκεται στη 18η θέση, εμφανίζονται στον πίνακα με τα 82 περιζήτητα τμήματα.

Παρά τον σημαντικό, ρυθμιστικό ρόλο που παίζει η αγορά εργασίας στις προτιμήσεις και επιλογές των υποψηφίων θα πρέπει να επισημανθεί ότι εξίσου σημαντικός είναι και ο «ρεαλιστικός συμβιβασμός» των υποψηφίων, αφού καλούνται να δηλώσουν τις επιλογές τους μετά την ανακοίνωση των βαθμολογιών τους. Έτσι αρκετοί που συγκεντρώνουν χαμηλές ή μεσαίες βαθμολογίες αποφεύγουν να δηλώσουν τα πιο υψηλόβαθμα τμήματα.

8 Η συντριπτική πλειονότητα των υποψηφίων «ψηφίζει» μόλις 80 τμήματα σε σύνολο 493. Συγκεκριμένα 40.992 υποψήφιοι του Γενικού Λυκείου ή ποσοστό 58,75%, περίπου 6 στους 10 συνωστίζονται στο σχετικό πίνακα. Αυτά τα 80 τμήματα αποτελούν μόλις το 16,3% του συνόλου. Μάλιστα περίπου 30 χιλιάδες υποψήφιοι ή 4 στους 10 έχουν ως πρώτη επιλογή κάποιο από τα 40 πρώτα τμήματα του πίνακα. Αυτός ο συνωστισμός εντείνει τον ανταγωνισμό διατηρώντας τις βάσεις εισαγωγής σε δυσθεώρητα ύψη.

9 Χρόνο με τον χρόνο εντείνεται ο ανταγωνισμός αφού ψαλιδίζονται οι θέσεις των εισακτέων. Είναι χαρακτηριστικό ότι για τους 40.992 υποψηφίους που έχουν ως πρώτη προτίμηση τα 80 περιζήτητα τμήματα αντιστοιχούν μόλις 13.019 θέσεις εισακτέων! Μπορεί ν αναλογία, όπως εμφανίζεται στον Πίνακα 2, υποψηφίων-θέσεων εισακτέων να είναι συνολικά 1:3,15, αλλά όσο πιο υψηλόβαθμη είναι το τμήμα και ανάλογα με το συγκεκριμένο αριθμό πρώτων προτιμήσεων τόσο επιδεινώνεται. Αναλυτικά ο μεγαλύτερο ανταγωνισμός εμφανίστηκε στα τμήματα Αξιωματικών ΕΛΑΣ (1 θέση για 18 υποψηφίους), Πληροφορικής και Τηλεματικής (1:17,5) Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης και στο τμήμα Ικάρων-Μηχανικών (1:11).

10 Ο περιορισμένος αριθμός θέσεων εισακτέων σε συνδυασμό με τον συνωστισμό των προτιμήσεων των υποψηφίων σε συγκεκριμένα τμήματα στερεί τη δυνατότητα στη συντριπτική πλειονότητα των υποψηφίων να εισαχθεί στη σχολή πρώτης προτίμησης. Έχει αποδειχθεί ερευνητικά ότι μόνο ο 1 στους 5 υποψηφίους εισάγεται στη σχολή της πρώτης προτίμησής του.

11 Τμήματα ΑΕΙ με αβέβαιο επαγγελματικό μέλλον ή κορεσμένα -που κάποτε ήταν ελκυστικά- αποτελούν πρώτη προτίμηση λίγων ή και ελάχιστων πια υποψηφίων. Ειδικότερα τμήματα με εξειδικευμένα γνωστικά αντικείμενα απωθούν τη μεγάλη πλειονότητα των υποψηφίων. Τμήμα ΤΕΙ που απαξιώθηκαν είτε με την καθιέρωση της βάσης εισαγωγής είτε με την εκκρεμότητα της κατοχύρωσης επαγγελματικών δικαιωμάτων και συνακόλουθα την απειλή της ανεργίας, μετρούν στα δάχτυλα τις πρώτες προτιμήσεις των υποψηφίων.

12 Μένουν σχεδόν στα αζήτητα 45 τμήματα στη συντριπτική τους πλειονότητα ΤΕΙ της επαρχίας, αφού συγκεντρώνουν από μία έως δώδεκα πρώτες προτιμήσεις. Η απαξίωση των συγκεκριμένων τμημάτων και δεκάδων άλλων αποτελεί μια θλιβερή πραγματικότητα και το μέλλον τους είναι αβέβαιο τόσο από την έλλειψη σπουδαστών λόγω της βάσης εισαγωγής όσο και από την de facto αναγνώριση των ιδιωτικών κολεγίων και των Κέντρων Ελευθέρων Σπουδών (ΚΕΣ).

13 Οι επιλογές σπουδών και επαγγέλματος δεν πρέπει να υποτάσσονται σε μια οικονομίστικη και αγοραία αντίληψη, αλλά να καθορίζονται από ποικίλα κριτήρια, έτσι ώστε να εκφράζουν και να διαμορφώνουν θετικά την προσωπικότητα κάθε ατόμου.

ΓΙΩΡΓΟΣ Κ. ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ
http://gkavadias.blogspot.com

www.ethnos.gr

Σχολιάστε

2 + 15 =

The maximum upload file size: 5 MB. You can upload: image, audio, video, document, spreadsheet, interactive, text, archive. Links to YouTube, Facebook, Twitter and other services inserted in the comment text will be automatically embedded. Drop file here