Το οικογενειακό περιβάλλον επηρεάζει την επιλογή της δουλειάς που θα ακολουθήσει το παιδί

Ακολουθούν επάγγελμα από… σπίτι
Το οικογενειακό περιβάλλον επηρεάζει την επιλογή της δουλειάς που θα ακολουθήσει το παιδί
ΡΕΠΟΡΤΑΖ:
Ζωή Λιάκαzliaka@dolnet.gr
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Πέμπτη 30 Απριλίου 2009

«Έχω πάντα τον φόβο, αν θα τα καταφέρω το ίδιο καλά με τον πατέρα μου, αν θα προχωρήσω λίγο παραπέρα. Αυτό, νομίζω, πως είναι ο μόνιμος προβληματισμός όλων των παιδιών που επιλέγουν να ακολουθήσουν το επάγγελμα των γονιών τους».

Η Χαρούλα Γραβάνη είναι αρχιτέκτονας. Όταν όμως ήταν μικρή και τη ρωτούσαν τι ήθελε να γίνει, εκείνη απαντούσε «δασκάλα». «Αυτό φυσικά είναι το επάγγελμα που θέλουν να κάνουν όλα τα κοριτσάκια. Μεγαλώνοντας άρχισα να περνάω από διάφορες φάσεις επαγγελματικού προσανατολισμού. Για έναν έφηβο, η επιλογή του επαγγελματικού του δρόμου, με τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί σήμερα στον ελληνικό χώρο, αποτελεί ένα σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες». Τα κριτήρια για να επιλέξει το επάγγελμα του αρχιτέκτονα η Χαρούλα Γραβάνη βασίστηκαν τόσο σε προσωπικούς όσο και εξωγενείς παράγοντες.

«Προεξάρχοντα ρόλο έπαιξε το επάγγελμα του πατέρα μου, ο οποίος είναι πολιτικός μηχανικός. Το οικογενειακό αυτό δεδομένο ενισχύθηκε από δύο παράγοντες. Ο ένας ήταν η προτροπή των γονέων μου με το επιχείρημα της μελλοντικής επαγγελματικής μου καθοδήγησης, αλλά και η αίσθησή μου ότι υπάρχει κάποιος που, έχοντας εμπειρία στον χώρο, θα μπορούσα σε δεδομένη στιγμή να συμβουλευτώ αυξάνοντας τη σιγουριά μου μπροστά στο άγνωστο και μειώνοντας τις επαγγελματικές μου ανασφάλειες».

Στην περίπτωση αυτή, λέει η νεαρή αρχιτέκτονας, σημαντικό ρόλο στην υιοθέτηση της γονικής προτροπής έπαιξε και η διακριτικότητα της προσέγγισης, κάτι που όπως παραδέχεται «μου δημιούργησε την αίσθηση (ίσως και την ψευδαίσθηση) της ελευθερίας της προσωπικής μου επιλογής. Ο δεύτερος παράγοντας ήταν προσωπικός, δεδομένου ότι στον τομέα που ακολούθησα βρήκα διέξοδο στις προσωπικές μου αναζητήσεις, αξιοποιώντας και ανασύροντας μια παιδική έμφυτη ροπή μου προς το σχέδιο».

Παρ΄ όλα αυτά, ακόμη δεν έχει απαντήσει με βεβαιότητα αν θα είχε την ευκαιρία να δοκιμάσει την τύχη της στη σκηνογραφία, κάτι που ήθελε να κάνει. Σύμφωνα με τον καθηγητή Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου Ευστράτιο Παπάνη, η επιτυχής επιλογή επαγγέλματος δίνει τη δυνατότητα να αποκτήσει το παιδί τη μορφωτική και οικονομική αυτονομία του, πράγμα που συμβάλλει στην ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του και επηρεάζει τη νοοτροπία και τη στάση του απέναντι στη ζωή. Υποστηρίζει ότι «είναι πολλοί οι παράγοντες και τα κίνητρα που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις του επαγγελματικού προσανατολισμού, με κύρια σημεία και πλαίσια την οικογένεια και το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ζει ο έφηβος».

Ο κ. Γιώργος Γραβάνης, πολιτικός μηχανικός, παραδέχεται ότι επηρέασε την κόρη του, αν και ο ίδιος θεωρεί ιδανικό να αποφασίζει το παιδί το επάγγελμά του, σύμφωνα με αυτά που το ίδιο θέλει και αγαπά. Επισημαίνει ότι «είναι σχεδόν αδύνατο για τον γονέα να μην παρέμβει» και εξηγεί ότι «η κρίση και η ανασφάλεια που επικρατεί σήμερα δεν μπορεί παρά να αναγκάζει τους περισσότερους γονείς να προτρέπουν τα παιδιά τους προς σίγουρα επαγγέλματα που θα τους εξασφαλίσουν οικονομικές απολαβές». Σύμφωνα με τον κ. Γραβάνη, το επάγγελμα των γονέων αποτελεί κατ΄ αρχάς την πρώτη βάση συζήτησης για την επιλογή του επαγγέλματος του παιδιού.

Η προτροπή του γονέα για συνέχιση του ίδιου επαγγέλματος μπορεί να είναι θετική, όταν το είδος του επαγγέλματος, η υποδομή που μέχρι τώρα έχει δημιουργηθεί, οι προβλέψεις για τη μελλοντική πορεία σε βάθος χρόνου, εκτιμώνται ως πλεονεκτήματα. «Είναι βέβαιο ότι το επάγγελμά μου επηρέασε και εμμέσως άσκησε πίεση στη Χαρούλα. Αποτελεί πάντα δέλεαρ για τους γονείς που έχουν στήσει μια δουλειά, η οποία μπορεί να έχει συνέχεια από τα παιδιά, να τους δείξουν και αυτή την επιλογή».

«Όχι εξαναγκασμός»

Αρνητική όμως θεωρεί ο κ. Γραβάνης ότι μπορεί να αποδειχθεί η παρότρυνση των γονέων, όταν εκείνοι θεωρούν το παιδί προέκταση του εαυτού τους, παραγνωρίζοντας ή υποβαθμίζοντας την προσωπικότητά του: «Με αυτόν τον τρόπο το εξαναγκάζουν να ασχοληθεί επαγγελματικά με αντικείμενο ξένο προς τη νοοτροπία του και αντίθετο με τις επιθυμίες του. Στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί πλέον να μιλά κανείς για σωστή επαγγελματική καθοδήγηση, αλλά για παγίδα και ίσως ισόβιο εγκλωβισμό σε μια εξασφαλισμένη αποτυχία ή, στην καλύτερη περίπτωση, επαγγελματική μετριότητα».

«Κλειδί» το μορφωτικό επίπεδο των γονιών

ΤΟ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ επίπεδο των γονιών επηρεάζει καθοριστικά τις επαγγελματικές επιλογές και τις φιλοδοξίες των παιδιών.

Μάλιστα, όπως επισημαίνει ο καθηγητής του Πανεπιστήμιου Αιγαίου Ευστράτιος Παπάνης, το εκπαιδευτικό και μορφωτικό επίπεδο των γονέων, σε συνδυασμό με την κοινωνική και οικονομική τους κατάσταση, έχουν σταθερή και διαχρονική σχέση με την απόφαση που θα πάρει το παιδί για το επάγγελμα που θα ακολουθήσει.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα παλαιότερης έρευνας με δείγμα μαθητές γυμνασίων και λυκείων σε όλη την Ελλάδα (σε αγροτικές, αστικές και ημιαστικές περιοχές), μαθητές που οι γονείς τους είχαν πανεπιστημιακή μόρφωση προτιμούσαν επαγγέλματα που προσδίδουν υψηλή κοινωνική θέση. Στον αντίποδα, όσο χαμηλότερο είναι το μορφωτικό επίπεδο των γονέων τόσο μεγαλύτερη είναι η προσπάθειά τους να κινητοποιήσουν τα παιδιά τους, ώστε να ακολουθήσουν επαγγέλματα που θα τους προσδώσουν γόητρο και κοινωνική καταξίωση.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, επισημαίνει ο καθηγητής, ότι η είσοδος των παιδιών στο πανεπιστήμιο για δεκαετίες τώρα αποτελεί όνειρο ζωής για τις ελληνικές οικογένειες. Πάντως, σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα του ΟΟΣΑ, το ποσοστό επιτυχίας στα ΑΕΙ των παιδιών με πατέρα επιστήμονα ήταν 78,3%, ενώ εκείνων των παιδιών που προέρχονταν από αγροτικές οικογένειες το ποσοστό έφθανε το 34%. Αυτή η διαφοροποίηση, πάντως, αμβλύνεται τα τελευταία χρόνια.

Ο ρόλος της μητέρας

«Από τα πορίσματα σειράς ελληνικών και διεθνών ερευνών προκύπτει ότι οι περισσότεροι που σπουδάζουν στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και τελικά απασχολούνται με “ανώτερα” επαγγέλματα, προέρχονται από οικογένειες με υψηλό μορφωτικό επίπεδο», σημειώνει ο κ. Παπάνης και προσθέτει πως η εκπαίδευση αποτελεί διέξοδο για τα παιδιά οικογενειών με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και εχέγγυο για τη διατήρηση των κοινωνικών κεκτημένων για τα παιδιά με γονείς με υψηλό μορφωτικό επίπεδο».

Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον ερευνητικό συμπέρασμα είναι ότι σταδιακά τα τελευταία χρόνια η μητέρα είναι αυτή που επηρεάζει ολοένα και περισσότερο τις επαγγελματικές επιλογές των παιδιών, αφού ο ρόλος της δεν περιορίζεται στο σπίτι και την οικογένεια. Γυναίκες με μόρφωση και καριέρα επηρεάζουν και αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση για τα παιδιά τους.


Ισορρόπησε δουλειά και μεράκι

Η ΦΑΙΗ Σούκου θεωρεί ότι στάθηκε τυχερή όσον αφορά την επιρροή που άσκησαν οι γονείς της στην επιλογή του επαγγέλματός της. «Ο πατέρας μου είναι οικονομολόγος και η μητέρα μου ασχολείται με τα οικιακά.

Εκείνος πάντα μού έλεγε να ακολουθήσω αυτό που θα με έκανε ευτυχισμένη. Η μητέρα μου έλεγε να ακολουθήσω μεν αυτό που θα με έκανε ευτυχισμένη, αλλά και που θα μου εξασφάλιζε καλό εισόδημα» εξηγεί. Όνειρό της ήταν να γίνει ηθοποιός. Όμως αν και δεν ακολούθησε αυτό που αγαπούσε, βρήκε τρόπο να ισορροπήσει: «Είμαι σίγουρη ότι ποτέ δεν θα μετανιώσω για το επάγγελμα που διάλεξα γιατί βρήκα τρόπο να διοχετεύσω το μεράκι μου. Είμαι μεν βιοχημικός, αλλά παίζω σε μια ερασιτεχνική θεατρική ομάδα».

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artId=4514463