Αναγκαία επανάσταση, η πιστή εφαρμογή του προγράμματος σπουδών στα ελληνικά πανεπιστήμια.

Το περιεχόμενο που βλέπετε έχει δημοσιευθεί πριν 10 έτη . Παρακαλούμε να λάβετε υπόψη τον χρόνο δημοσίευσής του και το ενδεχόμενο ότι όσα αναγράφονται σε αυτό να μην ισχύουν ή να έχουν τροποποιηθεί.
Της Κλεας Κατσουγιαννη*

Πολλοί συνάδελφοι, δημοσιογράφοι και ενεργοί πολίτες αρθρογραφούν για το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο είτε διεκτραγωδώντας τα κακώς κείμενα είτε προτρέποντας σε μεγαλεπήβολους στόχους όπως τα πανεπιστήμια αριστείας. Οι περισσότεροι έχουν δίκιο σε πολλά. Η κριτική συχνά είναι σωστή, δεν είναι εξάλλου δύσκολο να κάνεις κριτική. Στις προτάσεις φοβάμαι ότι πολλοί ενδίδουν στην ανάγκη να μιλήσουν με απώτερους και θεωρητικούς στόχους σαν να μη γνωρίζουν τα πραγματικά προβλήματα και τα εμπόδια που υπάρχουν.

Βασικότατο πρόβλημα στα ελληνικά πανεπιστήμια είναι ότι δεν τιμούμε την εκπαιδευτική διαδικασία. Το πρόβλημα αφορά και την ακαδημαϊκή κοινότητα και την ευρύτερη κοινωνία. Παλαιότερα, είχε επικρατήσει η νοοτροπία ότι σημασία είχε το πτυχίο (το «χαρτί») ως διαβατήριο για τον διορισμό (πελατειακό ή όχι) και όχι οι γνώσεις που τυχόν θα προϋπέθετε. Αυτή η νοοτροπία σιγά σιγά αλλάζει, ωστόσο, όπως έχει επισημανθεί, στην αλλαγή πρωτοπορεί η κοινωνία, ακολουθούν οι φοιτητές, αλλά δυστυχώς οι οργανωμένες δυνάμεις και τα αντιπροσωπευτικά όργανα της ακαδημαϊκής κοινότητας βρίσκονται τραγικά πίσω.

Στα πανεπιστήμιά μας η πρώτη λειτουργία που ακυρώνεται χωρίς δεύτερη σκέψη είναι το μάθημα. Από τους συνδικαλιστές φοιτητές και τους συλλόγους τους: με αφορμή μια συνέλευση (δεν προγραμματίζεται μετά το πέρας των μαθημάτων, αλλά τις ώρες των μαθημάτων!), μια «παράσταση» σε συνεδρίαση οργάνου (όπου τελικά, μετά την ακύρωση του μαθήματος που παρακολουθούσαν 200 φοιτητές, συμμετέχουν στην «παράσταση» το πολύ 10, ίσως ανάμεσά τους κανένας από αυτούς που στερούνται την παρακολούθηση του μαθήματος), τους εορτασμούς που γίνονται από μονοήμεροι τριήμεροι (και κανείς δεν εξηγεί γιατί ένας τριήμερος εορτασμός πρέπει να συνοδεύεται από την ακύρωση των μαθημάτων) και τις εύκολες και πολύ συχνές αποφάσεις για αποχή, κατάληψη κ.λπ. Από τους διδάσκοντες που κάποτε δεν είναι συνεπείς με τις διδακτικές τους υποχρεώσεις και συχνότερα τις θεωρούν δεύτερης σημασίας. Από τα διοικητικά όργανα του πανεπιστημίου που αποφασίζουν ή ανέχονται παράνομα επικαλύψεις εξετάσεων και μαθημάτων (ακυρώνοντας ουσιαστικά τα μαθήματα, στα οποία δεν πηγαίνουν οι φοιτητές που διαβάζουν για τις εξετάσεις – και όπως είναι γνωστό, στις παραδόσεις δεν λαμβάνονται παρουσίες) ή συμπτύξεις εξαμήνων όπου προσχηματικά αναπληρώνονται τα μαθήματα, καθώς δεν προλαβαίνουν να τα παρακολουθήσουν οι φοιτητές, και όσοι ευσυνείδητοι τα παρακολουθήσουν δεν προλαβαίνουν να αφομοιώσουν την ύλη. Ο πρύτανης του ΕΚΠΑ δήλωσε ότι προτιμά να χαθεί το εξάμηνο παρά το πανεπιστήμιο, και ούτε στιγμή δυστυχώς δεν πέρασε από το μυαλό του ότι ο αγώνας θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικός με το πανεπιστήμιο ανοιχτό!

Να σημειωθεί ότι οι ακαδημαϊκοί δάσκαλοι, όταν το πανεπιστήμιο είναι κλειστό για τα μαθήματα, δεν σταματούν βεβαίως το ιδιωτικό τους επάγγελμα (αντίθετα, μπορούν εκ των πραγμάτων να διαθέσουν περισσότερο χρόνο σε αυτό) αλλά και παρά τις δυσκολίες προσπαθούν όλοι όσοι έχουν ερευνητικά προγράμματα (ακόμα και αυτοί που φανατικά ψηφίζουν τη συνέχιση των απεργιών ή του «κλεισίματος») να τα διεκπεραιώσουν με τον καλύτερο τρόπο, καθώς έχουν αναλάβει προσωπικές υποχρεώσεις και τυχόν κακή εξέλιξη της έρευνας θα έχει αντανάκλαση στους ίδιους και στο βιογραφικό τους!

Ετσι, στην πραγματικότητα το «επαναστατικό» κλείσιμο του πανεπιστημίου βοηθάει την ιδιωτική ενασχόληση, προωθεί μια νοοτροπία χαλάρωσης στους φοιτητές σε μια ευαίσθητη παιδαγωγικά ηλικία, αυξάνει το κόστος των σπουδών σε μια δύσκολη εποχή για τις οικογένειες και τελικά δεν σταματά καμιά άλλη ακαδημαϊκή λειτουργία εκτός από την εκπαίδευση!

Να δούμε και ορισμένες άλλες διαστάσεις τής μη τήρησης του εκπαιδευτικού προγράμματος: Ενας φοιτητής που μένει π.χ. στο Πέραμα, αλλά η σχολή του βρίσκεται στου Ζωγράφου, ξεκινάει να έρθει για το μάθημά του στη σχολή του με δύσκολες συνθήκες. Πόσες φορές νομίζετε ότι θα το επιχειρήσει όταν ανακαλύψει ότι τα μισά μαθήματα δεν γίνονται; Ετσι καταλήγουν οι σχολές να γίνονται εξεταστικά κέντρα! Τα μαθήματα σε ορισμένες σχολές γίνονται από διάφορους διδάσκοντες. Οταν χαθεί ένα προγραμματισμένο μάθημα δεν είναι σίγουρο ότι ο συγκεκριμένος διδάσκων θα είναι διαθέσιμος όταν θα προγραμματιστεί ξανά. Οι καλύτεροι διδάσκοντες έχουν (και σωστά) πολλές υποχρεώσεις. Ετσι χάνεται η συνέχεια του μαθήματος και πολλοί φοιτητές εγκαταλείπουν την παρακολούθηση.

Θετικά αποτελέσματα

Είναι νομίζω πρωταρχικής σημασίας να αποκτήσουμε ένα πανεπιστήμιο στο οποίο το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που αποφασίζεται στην αρχή της ακαδημαϊκής χρονιάς θα τηρείται απαρέγκλιτα και η ακύρωση ακόμα και μιας ώρας μαθήματος θα θεωρείται, όπως και είναι, το μέγιστο πρόβλημα. Η στάση αυτή θα έχει πολλαπλά θετικά αποτελέσματα: Οι φοιτητές θα βοηθηθούν να συνειδητοποιήσουν ότι το κύρος του πτυχίου τους είναι το σύνολο των γνώσεων και των δεξιοτήτων που αποκτούν και δεν αποφασίζεται με νομοθετικές πράξεις. Θα καταλάβουν ότι κάθε γνώση αποκτάται με κόπο και ότι δεν μπορείς να γίνεις καλός στον τομέα σου αν δεν δουλεύεις συστηματικά.

Θα εκτιμήσουν τη συνέπεια όταν θα βλέπουν τον κάθε καθηγητή τους να μην αθετεί τις διδακτικές του υποχρεώσεις. Οι καθηγητές θα γνωρίζουν από την αρχή της χρονιάς τις διδακτικές τους υποχρεώσεις και θα μπορούν να προγραμματίσουν τις τόσες άλλες υποχρεώσεις τους σωστά χωρίς να χάνουν τα μαθήματά τους. Τέλος, τα πανεπιστήμιά μας θα μοιάσουν περισσότερο με τα καλύτερα πανεπιστήμια της Ευρώπης (να θυμίσω: τα περισσότερα δημόσια!) όπου ούτε οι διαδηλώσεις ούτε οι καταλήψεις ακυρώνουν τα μαθήματα. Κανείς δεν διανοείται ότι δεν θα γίνει το μάθημα.

Θα μου πείτε: αυτονόητα τα παραπάνω. Πώς όμως θα εφαρμοστούν; Η απάντηση νομίζω βρίσκεται στον έλεγχο και στη διαφάνεια. Τα ανώτατα όργανα του πανεπιστημίου και η ΑΔΙΠ, στην αξιολόγηση, αλλά και ανεξάρτητα από αυτήν, θα πρέπει να ελέγχουν και να ζητούν από τον υπεύθυνο κάθε μαθήματος στο τέλος του εξαμήνου πότε και από ποιον διδάχθηκε το κάθε ξεχωριστό μάθημα και να συγκρίνουν με το εκ των προτέρων καθορισμένο πρόγραμμα. Τα δεδομένα αυτά να είναι προσβάσιμα στον κάθε φοιτητή και διδάσκοντα. Να εφαρμόζεται στη συνέχεια η νομοθεσία για την επάρκεια διδασκαλίας του μαθήματος. Προσοχή: Χρειάζεται και καθημερινός δειγματοληπτικός έλεγχος από τη διοίκηση του κάθε τμήματος, ώστε το μάθημα να γίνεται πραγματικά με τις σωστές συνθήκες και να μη φτάσουμε σε κάποια «συμβατική» πρακτική.

Προτεραιότητες

Το πανεπιστήμιό μας έχει μεγαλύτερη έλλειψη «νοικοκυροσύνης» παρά αριστείας. Βεβαίως ο καθένας κρίνει από το περιβάλλον του, και στη σχολή μου υπάρχουν πολλοί συνάδελφοι και ομάδες που έχουν αριστεία στην έρευνα. Δυστυχώς τα οφέλη από αυτή δεν φθάνουν όσο θα έπρεπε στους φοιτητές για τους λόγους που αναπτύχθηκαν παραπάνω. Νομίζω ότι μια αληθινή τομή στο πανεπιστήμιο σήμερα, μια επαναστατική, θα έλεγα, αλλαγή, είναι το νοικοκύρεμα στην εφαρμογή του προγράμματος διδασκαλίας. Και αυτό θα πρέπει να τονιστεί, να αποκτήσει προτεραιότητα, χωρίς να παραβλέπεται ταυτόχρονα ότι υπάρχουν κι άλλες σημαντικές ανάγκες όπως σίγουρα θα επισημάνουν πολλοί αναγνώστες.

*Καθηγήτρια Βιοστατιστικής και Επιδημιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

το παραπάνω άρθρο είναι δημοσιευμένο στο site της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στη διεύθυνση:
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_12/11/2013_539584

Σχολιάστε

seventeen + two =

The maximum upload file size: 5 MB. You can upload: image, audio, video, document, spreadsheet, interactive, text, archive. Links to YouTube, Facebook, Twitter and other services inserted in the comment text will be automatically embedded. Drop file here