άρθρο του Σπύρου Σεραφείμ στο protagon.gr
Στην Ελλάδα, βρισκόμαστε στην εποχή που περνάει κρίση (και) η μεσαία τάξη, λόγω της οικονομικής κρίσης. Συμφωνώ – κι όχι μόνο επειδή το λένε οι Financial Times…
Ο Simon Kuper υπογράφει το άρθρο του στο οποίο σημειώνει ότι η μεσαία τάξη στη χώρα μας, μεσούσης της παγκόσμιας χρηματικής δυσχέρειας, φέρει την κρίση στις πλάτες της και επειδή ελάχιστοι, πια, κάνουν τη δουλειά που έκαναν επί τόσα χρόνια.
Δε χρήζει κοινωνιολογικής ανάλυσης το ότι, ανέκαθεν, η μεσαία τάξη στις κοινωνίες καθοριζόταν (και) από τις επαγγελματικές ταυτότητες των πολιτών της. Με λίγα λόγια, τι είμαστε; Είμαστε και η δουλειά μας, αφού οι περισσότεροι επιλέξαμε επαγγέλματα που αποτυπωνόταν η προσωπικότητά μας, ενώ η ίδια η δουλειά διαμόρφωσε, εν μέρει, και τον χαρακτήρα μας. Δηλαδή, οι άνθρωποι -σύμφωνα με το κείμενο- που είναι εκ φύσεως σχολαστικοί, ίσως γίνουν λογιστές και, στη συνέχεια, μέσω της δουλειάς θα γίνουν ακόμα πιο σχολαστικοί στη ζωή τους. Είτε συμφωνείτε με αυτό, είτε όχι, το θέμα είναι πως ουδείς είναι βέβαιος, πια, ότι θα συνεχίσει να κάνει τη δουλειά που κάνει αυτή την ώρα που διαβάζει αυτές τις γραμμές. Λόγω κρίσης, τι άλλο; Υπό αυτές τις συνθήκες, που στερούνται ευρώ, ο κάθε άνθρωπος παύει να είναι η εργασία του και πρέπει να εκδώσει νέα κοινωνική ταυτότητα, να συστήνεται αλλιώς σε ανθρώπους και, βασικά, απέναντι στην ίδια τη ζωή του. Για παράδειγμα, ένας διαφημιστής -η οποία διαφήμιση έχει καταρρεύσει σήμερα, μαζί με όλα τα υπόλοιπα- πλέον θα πρέπει να κάνει μια άλλη δουλειά. Και πόσο εύκολο είναι να εργαστείς σε κάτι καινούριο; Και με πόση ευκολία λες σε ανθρώπους που δε σε γνωρίζουν, ότι κάνεις αυτή τη δουλειά σήμερα, χωρίς να φτάνει μέχρι τη γλώσσα σου η προηγούμενη επαγγελματική σου εμπειρία; Σύμφωνα με το άρθρο, άνθρωπε της μεσαίας τάξης, κάθε αλλαγή στο εργασιακό στάτους σου δεν κουβαλά μια ευχάριστη έκπληξη, αλλά φέρνει σύγχυση και σε οικογένεια και σε φίλους. Και σε σένα. Εκεί που μέχρι σήμερα ήσουν αυτός που είχε την τάδε δουλειά, αύριο θα πρέπει να εργάζεσαι αλλού, κάνοντας κάτι τελείως διαφορετικό με αυτό που ήδη έκανες.
Εν έτει 2013, η εργαζόμενη μεσαία τάξη στην Ελλάδα απασχολείται, ως επί το πλείστον, στην παροχή υπηρεσιών – ό,τι και να σημαίνει αυτό. Η σημερινή μεσαία τάξη δεν επιλέγει τι δουλειά θα κάνει – να το γράφουμε συχνά, μπας και το κατανοήσουμε. Δουλεύει όπου μπορεί -αν μπορεί να βρει δουλειά και δε βολοδέρνει στην ανεργία- προσπαθώντας να εξασφαλίσει τα προς το ζην, με απεριόριστες ώρες εργασίας μέσα στην εβδομάδα, χωρίς προσωπική ζωή-ελεύθερο χρόνο, με το στοιχείο της… έκπληξης έτοιμο να φανερωθεί κάθε στιγμή: «Δουλεύεις το Σαββατοκύριακο, έλα στις 09:00 το πρωί, όχι, δεν ξέρουμε πόσο θα δουλέψεις», «τι; θες να πληρωθείς διπλά λόγω εργασίας στην αργία; Αν πληρωθούμε τον επόμενο μήνα στις 17 του μήνα καλά θα είναι, άκου που μου θέλει κι υπερωρίες». «Και μην το συζητάμε… Ξέρεις πόσοι περιμένουν εκεί έξω να δουλέψουν εδώ και να παίρνουν αυτό που εσύ δεν εκτιμάς;». Και κάπου εκεί, θα πρέπει να πεις και «ευχαριστώ», πολίτη της μεσαίας τάξης. Κι όλα αυτά σε μια δουλειά που δεν είναι αυτή που θα επέλεγες, ούτε καλύπτει τις ικανότητές σου, τις δεξιότητές σου.
Κάποτε οι πολίτες καθορίζονταν και μέσα από τη δουλειά τους, το εργασιακό πόστο δημιουργούσε «ταυτότητες» – αξίωμα. Σήμερα, κάνοντας άλλες δουλειές, κάποιοι δεν είναι -πλέον- σίγουροι για το ποιοι στ’ αλήθεια είναι. Άλλωστε, γι’ αυτό και τα κοινωνικά δίκτυα, πιθανώς, σημειώνουν τόση απήχηση: Επειδή, εκεί, ο καθένας μπορεί να «πλάσει» την ταυτότητά του και να την επιδείξει στους «φίλους» ή τους «ακολούθους» του – «απλό».
Ως άνθρωπος της μεσαίας τάξης, θα επιβιώσεις, πάντως. Θα τη βρεις την άκρη σου, να θυμάσαι ότι υπήρξαν άνθρωποι που πέρασαν πιο δύσκολα από σένα – ίσως να ήταν οι γονείς σου, που ήταν μετανάστες, που πέρασαν κατοχή, εμφύλιο, χούντα. Μην γκρινιάζεις, λοιπόν, μη μιζεριάζεις. Και να σκέφτεσαι ότι η μεσαία τάξη είναι σαν την Ελλάδα: Περνά διάφορες κρίσεις, αλλά ποτέ δεν πεθαίνει…