άρθρο που έγραψε η Κλώντζα Ολγα στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ
Ο φιλόσοφος της καθημερινότητας Ρόμαν Κριζνάριτς μιλάει για την ανάγκη πειραματισμού και τόλμης προκειμένου να βρούμε μια δουλειά που θα μας ικανοποιεί.
«Πανάθεμα, αφεντικό, σε συμπαθώ πολύ για να μην το πω. Εχεις τα πάντα, εκτός από ένα πράγμα: την τρέλα! Ο άνθρωπος χρειάζεται τρέλα, αλλιώς δεν τολμά ποτέ του να κόψει τα σχοινιά και να ελευθερωθεί». Η υπέρβαση των φόβων και ο πειραματισμός με τη ζωή που συνοψίζονται σε αυτή τη φράση του ήρωα του μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη«Αλέξης Ζορμπάς» αποτελούν, σύμφωνα με τον φιλόσοφο της καθημερινής ζωής Ρόμαν Κριζνάριτς, το σπουδαιότερο μήνυμα για την αναζήτηση της ευζωίας. Με τα λόγια αυτά κλείνει το βιβλίο του που έχει τίτλο «Πώς να βρούμε μια δουλειά που μας ταιριάζει». Πρόκειται για έναν πρωτότυπο οδηγό που φιλοδοξεί να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες και να χαράξουμε μια καριέρα που θα μας προσφέρει ικανοποίηση.
Πόσο ρεαλιστική είναι όμως μια τέτοια αναζήτηση σε μια χώρα σε ύφεση όπως η Ελλάδα, με ανεργία σε πρωτοφανή επίπεδα και ποσοστά ανάμεσα στους νέους που φτάνουν στο 60%; «Οταν αυτό που χρειάζεσαι είναι μόνο μια δουλειά για να ζήσεις, τότε η ικανοποίηση μοιάζει ουτοπία. Ομως ακόμη και σε εποχή οικονομικής κρίσης έχουμε δυνατότητα επιλογής» απάντησε ο στοχαστής και συνιδρυτής του «Σχολείου της ζωής», μιλώντας στο «Βήμα», στη διάρκεια επίσκεψής του στη χώρα μας με αφορμή την ομιλία του στο TEDxAthens 2013. «Η ύφεση είναι τραγική συνθήκη, όμως ο κόσμος που ζούμε σήμερα δίνει περισσότερες ευκαιρίες από ό,τι 50 χρόνια πριν» σημειώνει.
Οπως εξηγεί, αν κάποιος είναι άνεργος δάσκαλος, τότε θα πρέπει να αποφασίσει αν θα συνεχίσει να προσπαθεί, αν θα εκπαιδευτεί σε κάτι καινούργιο ή θα φύγει για εργασία στο εξωτερικό. Εξάλλου σε μια εποχή ραγδαίων τεχνολογικών και επιστημονικών εξελίξεων η ευελιξία είναι η μόνη ρεαλιστική προοπτική. Και αν οι νέοι, χάρη στην εξοικείωση με το Διαδίκτυο, είναι πιο ανοικτοί σε τέτοιες προκλήσεις, οι ενήλικοι, ηλικίας 50 – 55 ετών, που έχουν μάθει να κάνουν μια συγκεκριμένη δουλειά και μένουν ξαφνικά άνεργοι, δεν έχουν διάθεση να ακολουθήσουν.
Δεδομένου ότι το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης δεν πέφτει κάτω από τα 67 έτη, είναι λογικό η καριέρα να μην τελειώνει εκεί, άρα απαιτείται να κάνουμε την υπέρβαση. «Οταν όσα ξέρουμε δεν μετράνε πια, μπορούμε να μάθουμε ακόμα καινούργια πράγματα. Αν δεν ξέρω να σερφάρω στο Internet, μπορώ να μάθω» τονίζει ο κ. Κριζνάριτς, φέρνοντας ως παράδειγμα το μισό εκατομμύριο ανθρώπων που φτιάχνουν πράγματα με τα χέρια τους και τα πωλούν online, ενώ συγχρόνως μεγαλώνουν τα παιδιά τους ή απασχολούνται μερικώς.
Σαν να ψάχνεις τον τέλειο σύντροφο
«Η αναζήτηση μιας δουλειάς που να μου ταιριάζει είναι σαν να ψάχνω τον ιδανικό σύντροφο». Η παρομοίωση αυτή ανήκει σε μια νεαρή κοπέλα από το Βέλγιο, η οποία στα τριακοστά της γενέθλια έκανε δώρο στον εαυτό της την ευκαιρία του πειραματισμού για έναν χρόνο με διάφορα επαγγέλματα, από αρθρογράφος και φύλακας κατοικίδιων ως την παρατήρηση της καθημερινότητας ενός πολιτικού. Τελικά αυτό που συμπέρανε ήταν ότι οι δουλειές που θεωρούσε γοητευτικές τής φάνηκαν τελικά βαρετές, ενώ άλλες που τις είχε υποτιμήσει, της φάνηκαν πιο ενδιαφέρουσες.
Ξεκινώντας από αυτή τη μικρή ιστορία, ο κ. Κριζνάριτς σχολίασε ότι «ιστορικά ο τρόπος που μαθαίνουμε να ενεργούμε στην αναζήτηση εργασίας είναι λάθος. Σχεδιάζουμε πλάνα θεωρητικά, κάνουμε ψυχολογικά τεστ και αποφασίζουμε ποια καριέρα θα αναζητήσουμε»αναφέρει. Ο ίδιος προτείνει την αντίστροφη λογική. «Δράσε πρώτα, πειραματίσου και μετά σκέψου αν αυτό σε ικανοποιεί». Οπως ακριβώς έκανε η κοπέλα στο Βέλγιο, αλλά και ο ίδιος, ξεκινώντας την καριέρα του ως καθηγητής Πανεπιστημίου, ενώ στη συνέχεια έγινε κηπουρός, δημοσιογράφος, ξυλουργός και συγγραφέας αναζητώντας ικανοποίηση.
Ο αντίλογος σε αυτό θα μπορούσε φυσικά να είναι ότι αυτή την περίοδο, όχι μόνο δεν μπορείς να ζητάς μια δουλειά που να σου ταιριάζει, αλλά είσαι τυχερός αν βρεις οποιαδήποτε δουλειά. Για τον κ. Κριζνάριτς εν μέσω ύφεσης πρέπει ο καθένας να φερθεί έξυπνα. Αν απλώς βρίσκει αγγελίες σε εφημερίδες και στέλνει βιογραφικά, θα είναι ένας ανάμεσα σε χιλιάδες. «Πρέπει να φύγουμε από το μοντέλο της απόλυτης εξειδίκευσης και να πάμε στο πορτφόλιο εργασίας, ώστε αν μια δουλειά αποτύχει να μην τα χάσουμε όλα»λέει. Αυτή όμως η στρατηγική του «πολυπράγμονα» που άνθησε στην περίοδο της Αναγέννησης, σκοντάφτει στη στερεοτυπική αντίληψη της εργασίας.
Αλλαγή νοοτροπίας
Δεν κάνεις τίποτα κλεισμένος στο σπίτι
Αυτό που χρειαζόμαστε, όπως επισημαίνει ο κ. Κριζνάριτς, είναι η αλλαγή νοοτροπίας, να γίνουμε δηλαδή «πιο ευέλικτοι σε αυτό που νομίζουμε ότι είμαστε ως εργαζόμενοι». Πώς γίνεται όμως να αλλάξουμε όταν έχουμε μάθει μέσα από την οικογένεια, αλλά και την εκπαίδευση να λειτουργούμε μέσα σε στενά όρια, αποφεύγοντας κάθε ρίσκο; Η απάντηση είναι μέσα από τον εθελοντισμό, την πρακτική άσκηση, την παρατήρηση άλλων ανθρώπων και τον πειραματισμό, που μας επιτρέπουν να αναπτύσσουμε σχέσεις, αναδεικνύοντας τα ταλέντα μας. «Το κλειδί για να βρεις οποιαδήποτε δουλειά σε περίοδο ύφεσης είναι η τέχνη του διαλόγου, η επικοινωνία, να κάνεις την έρευνά σου μιλώντας με ανθρώπους και όχι κλεισμένος σπίτι σου» εξηγεί ο κ. Κριζνάριτς και προσθέτει ότι «έτσι θα βρεθείς τη σωστή στιγμή στο σωστό μέρος».
Δεν κάνεις τίποτα κλεισμένος στο σπίτι
Αυτό που χρειαζόμαστε, όπως επισημαίνει ο κ. Κριζνάριτς, είναι η αλλαγή νοοτροπίας, να γίνουμε δηλαδή «πιο ευέλικτοι σε αυτό που νομίζουμε ότι είμαστε ως εργαζόμενοι». Πώς γίνεται όμως να αλλάξουμε όταν έχουμε μάθει μέσα από την οικογένεια, αλλά και την εκπαίδευση να λειτουργούμε μέσα σε στενά όρια, αποφεύγοντας κάθε ρίσκο; Η απάντηση είναι μέσα από τον εθελοντισμό, την πρακτική άσκηση, την παρατήρηση άλλων ανθρώπων και τον πειραματισμό, που μας επιτρέπουν να αναπτύσσουμε σχέσεις, αναδεικνύοντας τα ταλέντα μας. «Το κλειδί για να βρεις οποιαδήποτε δουλειά σε περίοδο ύφεσης είναι η τέχνη του διαλόγου, η επικοινωνία, να κάνεις την έρευνά σου μιλώντας με ανθρώπους και όχι κλεισμένος σπίτι σου» εξηγεί ο κ. Κριζνάριτς και προσθέτει ότι «έτσι θα βρεθείς τη σωστή στιγμή στο σωστό μέρος».
Χρήμα ή νόημα;
Τα χρήματα αποτελούν μέρος της συνολικής μας ικανοποίησης από μια δουλειά, όπως δείχνουν όμως έρευνες δεν παίζουν τόσο μεγάλο ρόλο. Αυτά που κάνουν μια δουλειά να μας ταιριάζει είναι η αυτονομία, η ελευθερία, ο σεβασμός, η εκτίμηση, η κοινωνική συνεισφορά. Και όπως συμβουλεύει ο φιλόσοφος της καθημερινότητας «εάν είσαι δικηγόρος και θέλεις να αφήσεις τη δουλειά σου για να ασχοληθείς με τη φιλανθρωπία, τότε σταμάτα να κάνεις παρέα με δικηγόρους» γιατί οι συνάδελφοί μας διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό αυτό που θεωρούμε φυσιολογικό.
Στο μεγαλύτερο μέρος της Ιστορίας οι άνθρωποι εργάζονται για βιοπορισμό και αναζητούν ικανοποίηση έξω από την εργασία τους. «Ο πατέρας μου, πολωνός μετανάστης στην Αυστραλία, εργάστηκε 51 χρόνια ως λογιστής, ενώ τα βράδια έκανε αυτό που τον ευχαριστούσε παίζοντας πιάνο» σημειώνει ο κ. Κριζνάριτς. Οι νεότερες γενιές όμως αναζητούν μια δουλειά που να τους ταιριάζει και να τους προσφέρει ικανοποίηση. Και η δύσκολη οικονομική συγκυρία ίσως είναι η ευκαιρία για αλλαγή πορείας.