Η κατάσταση στα ΑΕΙ σήμερα θυμίζει το έργο του Γκόγια με τους δύο παλαιστές στον βάλτο

Το περιεχόμενο που βλέπετε έχει δημοσιευθεί πριν 10 έτη . Παρακαλούμε να λάβετε υπόψη τον χρόνο δημοσίευσής του και το ενδεχόμενο ότι όσα αναγράφονται σε αυτό να μην ισχύουν ή να έχουν τροποποιηθεί.

Οι παλαιστές του Γκόγια
Του Σταυρου Κατσανεβα*

Η κατάσταση στα ΑΕΙ σήμερα θυμίζει το έργο του Γκόγια με τους δύο παλαιστές στον βάλτο, παλαιστές με πρόσωπα παραμορφωμένα από την αμοιβαία οργή, που όσο πιο βίαια παλεύουν τόσο περισσότερο βυθίζονται στη λάσπη. Ο φιλόσοφος Μισέλ Σερ παρατήρησε ότι ο απώτερος στόχος αυτών των αντιπαραθέσεων δεν είναι η λύση του εκάστοτε προβλήματος αλλά μάλλον η προσέλκυση της προσοχής στους δύο επί σκηνής παλαιστές και ιδιαίτερα ο περιορισμός του χώρου των πιθανών λύσεων, η αποφυγή εμφάνισης νέων οδών. Σε αυτές τις παραδειγματικές μάχες υπάρχει πάντα ένα τρίτο πρόσωπο, ως κρυφή ή απωθημένη αναφορά. Στο πρόβλημα των ΑΕΙ αυτό το τρίτο πρόσωπο είναι τα μετριοπαθή μέλη του πανεπιστήμιου που εργάζονται χωρίς τυμπανοκρουσίες για αυτό και εγκλωβίζονται στη διαπάλη των εκάστοτε «μονομάχων». Αναφέρομαι πιο συγκεκριμένα στην επιστολή των 18, αντιπρυτάνεων και προέδρων τμημάτων του ΕΚΠΑ, που αναγνωρίζει ότι η κατάσταση της χώρας επιβάλλει οδυνηρές περικοπές, ζητεί όμως να γίνουν με κριτήρια που δεν θα θέσουν σε κίνδυνο τη λειτουργία των αρχαιότερων πανεπιστημίων της χώρας.
Πράγματι, αδυνατώ να καταλάβω τα κριτήρια διαμοιρασμού των αναγκαίων περικοπών στα διάφορα πανεπιστήμια. Στην κατατεθειμένη στη Βουλή αιτιολόγηση προβάλλεται ως απόδειξη αμεροληψίας ένας ενιαίος αλγόριθμος για τον υπολογισμό των απαραίτητων διοικητικών ανά πανεπιστήμιο. Αν κάποιος όμως εξετάσει λεπτομερώς τον αλγόριθμο, θα διαπιστώσει ότι πριμοδοτεί τον αριθμό τμημάτων και όχι τον αριθμό των μελών ΔΕΠ. Χαρακτηριστικά, ένα μόνο τμήμα έχει το ίδιο βάρος στον υπολογισμό με π.χ. τα 2.000 μέλη ΔΕΠ του ΕΚΠΑ. Ετσι, τα πολυπληθή σε ΔΕΠ τμήματα της Αθήνας παρουσιάζονται να έχουν λιγότερες ανάγκες από τα ολιγομελή τμήματα των νέων πανεπιστημίων. Αυτός είναι και ο λόγος που οι περικοπές έπληξαν κατά αποκλειστικότητα σχεδόν τα μεγάλα πανεπιστήμια. Και το παράδοξο εδώ είναι ότι στόχος του σχεδίου «Αθηνά» ήταν να περιορίσει ακριβώς τον αριθμό των τμημάτων. Οσα πανεπιστήμια λοιπόν αντιστάθηκαν σθεναρά στο υπουργείο και κράτησαν τμήματα με 5-10 μέλη ΔΕΠ, τώρα επιβραβεύονται…
Είναι λυπηρό ότι η μόνη ίσως πραγματιστική λύση αγνοήθηκε μέσα στην κακοφωνία της διαμάχης. Το πιο φανερό σύμπτωμα της πολεμικής ατμόσφαιρας είναι οι υπαινιγμοί που διατυπώθηκαν, ότι αυτοί που έκαναν την ανοιχτή επιστολή «γνώριζαν αλλά δεν το έλεγαν» και επομένως είναι ένοχοι, πιθανοί, λοιπόν, στόχοι του εισαγγελέα που αποτελεί το δομικό υπόβαθρο και την κεντρική αναφορά οποιασδήποτε συζήτησης σε αυτό τον τόπο, αντικαθιστώντας τον παλιότερα κεντρικό ρόλο του παπά του χωριού… Οι αντιμαχόμενες πλευρές δεν έχουν τη δυνατότητα συμβιβασμού ούτε αναγνώρισης μιας λύσης όταν παρουσιάζεται. Κεντρικό μέλημα είναι το «ποιος φταίει» και όχι το πραγματιστικό «τι πρέπει να κάνουμε».

Αν λοιπόν βλέπουμε καμιά φορά μια ρητορεία ολικής αντίστασης που θυμίζει πονηρά επιχειρήματα Καραγκιόζη, είναι επίσης γιατί για την επιβολή των αλλαγών χρησιμοποιήθηκαν μέθοδοι Χατζηαβάτη. Ο Καραγκιόζης και ο Χατζηαβάτης είναι η ελληνική μετάφραση της συμμετρίας των δύο παλαιστών.

Ενα δεύτερο σημείο τριβής είναι η περίφημη αξιολόγηση. Η αξιολόγηση είναι στιγμή αυτογνωσίας της μονάδας που αξιολογείται και ευκαιρία να βρεθούν τα αδύνατα σημεία της, σε διάλογο με την εποπτεύουσα αρχή. Πολύ σπάνια και σε περίπτωση αδυναμιών χρόνιας φύσης οδηγεί σε μείωση των παρεχόμενων πόρων. Αν όμως παρακολουθήσει κανείς τη συζήτηση γύρω από την αξιολόγηση που γίνεται στην Ελλάδα, έχει την εντύπωση ότι οι μεν την επισείουν σαν απειλή και τιμωρία, οι δε την αποφεύγουν σαν εξωτερική παρέμβαση στα εσωτερικά τους. Εχει αποκτήσει διαστάσεις Τελευταίας Κρίσης. Φοβάμαι ότι σε αυτό το κλίμα δεν θα ευδοκιμήσει ποτέ μια κουλτούρα αξιολόγησης, εσωτερικής και εξωτερικής, που οδηγεί στην αξιοκρατία.
Σημειώστε ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα πηγαίνουν πολύ καλύτερα π.χ. στην έρευνα από ό,τι πιστεύει ο μέσος αναγνώστης εφημερίδων. Χαρακτηριστικά, ενώ στο καινούργιο πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα υπάρχουν οικονομικά μέτρα βοήθειας των χωρών που καθυστερούν στις αναφορές και τις δημοσιεύσεις, η Ελλάδα δεν δικαιούται τέτοια ενίσχυση γιατί οι δημοσιεύσεις/αναφορές των ερευνητών της είναι πάνω από το 70% των πιο προηγμένων χωρών!
Ως εξωτερικό μέλος του Συμβούλιου ΕΚΠΑ, αναρωτήθηκα ποιος ιδιαίτερα πρέπει να είναι ο δικός μας ρόλος. Διηγούμαι συχνά ότι, όταν εργαζόμουν στην Αμερική, οι φανατικοί ευαγγελικοί κολλούσαν αφίσες στους τοίχους του εργαστηρίου μας με το σλόγκαν «Ο Χριστός είναι η απάντηση»· κάποιος συνάδελφος λοιπόν, αδιόρθωτος ακριβολόγος, έγραψε από κάτω: «Ωραία, αλλά ποια ήταν η ερώτηση;». Πιστεύω λοιπόν ότι εμείς, τα εξωτερικά μέλη, δεν πρέπει να ερχόμαστε με έτοιμες απαντήσεις του τύπου «να κάνουμε το πανεπιστήμιο Χάρβαρντ ή να το κάνουμε Σορβόννη»· η χώρα είναι γεμάτη από επιστρώσεις έτοιμων λύσεων που δεν λειτουργούν, και η προσπάθειά μας θα πρέπει να είναι περισσότερο η προσπάθεια αποκατάστασης διαύλων επικοινωνίας με τους πανεπιστημιακούς που προβάλλουν πραγματιστικές λύσεις. Το πρόβλημα δεν είναι ότι υπάρχουν συχνά καταστάσεις ανομίας στο πανεπιστήμιο, το πρόβλημα είναι πώς θα περάσουμε αποτελεσματικά από αυτές τις καταστάσεις σε καταστάσεις ευνομίας, και αυτό είναι το κύριο έργο των συμβουλίων, που είναι έργο δύσκολο και εξαιρετικά ευαίσθητο. Ισως μέσα στην κακοφωνία πρέπει να μάθουμε όλοι μας να σιωπούμε περισσότερο και να επικεντρωθούμε στα προβλήματα περισσότερο. Αυτή άλλωστε είναι η πρακτική των συμβουλίων διοίκησης που έχω γνωρίσει στη Γαλλία και αλλού. Μόνη μου ελπίδα είναι ότι, όπως είπε κάποιος, μια σωστή σκέψη δεν αναδύεται από τη σιωπή, αλλά συχνά κάνει να σταματήσει η κακοφωνία.

*Ο κ. Σταύρος Κατσανέβας είναι μέλος του Συμβουλίου του ΕΚΠΑ, καθηγητής Φυσικής του Πανεπιστημίου Paris VI και διευθυντής του Astroparticle Physics European Consortium (ApPEC).

Hμερομηνία : 17/11/13
Copyright: http://www.kathimerini.gr

Σχολιάστε

six + 1 =

The maximum upload file size: 5 MB. You can upload: image, audio, video, document, spreadsheet, interactive, text, archive. Links to YouTube, Facebook, Twitter and other services inserted in the comment text will be automatically embedded. Drop file here