Συμπεράσματα και Παρατηρήσεις της Παρούσας Ετήσιας Έκθεσης Εσωτερικής Αξιολόγησης (ΕΕΕΑ) (Ακ. Έτος 2022-23)
Στη συνέχεια ακολουθεί καταγραφή των κυριοτέρων συμπερασμάτων και παρατηρήσεων από τα δεδομένα
της παρούσας έκθεσης. Όπου είναι δυνατόν προτείνονται στόχοι βελτίωσης.
1. Το Τμήμα παρέχει σταθερά υψηλής ποιότητας προπτυχιακή εκπαίδευση. Το 2019 έλαβε επίσημη πιστοποίηση ποιότητας (fully compliant) από την ΑΔΙΠ για το Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του, με ισχύ έως 9/9/2024(http://www.ece.upatras.gr/index.php/el/pistopoiisi-proptyxiakoy-programmatos-spoudon.
html). Το Τμήμα θα πρέπει να προετοιμαστεί για την ανανέωση της πιστοποίησης.
2. Το Τμήμα ανταποκρίθηκε γρήγορα και αποτελεσματικά στην εξ αποστάσεως διδασκαλία εξ αιτίας της πανδημίας του COVID-19.
3. Αν και το σύνολο του προσωπικού σύμφωνα με τον Πίνακα 1.4 μένει σχεδόν σταθερό, τα μέλη ΔΕΠ έχουν μειωθεί σημαντικά, όπως δείχνει το Σχήμα 1.2). Στην πραγματικότητα, το Τμήμα έχει σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό όλων των βαθμίδων. Προς το παρόν καταφέρνει να καλύπτει τις διδακτικές ανάγκες με τη βοήθεια των Ομοτίμων Καθηγητών, των μελών ΕΔΙΠ/ΕΤΕΠ, και εκτάκτων διδασκόντων (ΠΔ.407, απόκτηση ακαδημαϊκής εμπειρίας).
4. Οι υποδομές του Τμήματος είναι σχεδιασμένες να δέχονται 150 νέους φοιτητές ετησίως (Πίνακας 2.1).
Όμως το Τμήμα δέχεται υπερδιπλάσιους (Πίνακας 1.7) και λειτουργεί σταθερά με υπεράριθμους φοιτητές, πολύ πάνω από το όριο των δυνατοτήτων του. Αυτό έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην ποιότητα των σπουδών για το σύνολο των φοιτητών και γενικότερα, σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων του Τμήματος, ιδιαίτερα στα εργαστήρια.
5. Η αναλογία διδασκόντων/διδασκομένων είναι ιδιαίτερα δυσχερής. Κατά το 2022-23 τα μέλη ΔΕΠ ήταν 37 και οι εγγεγραμμένοι προπτυχιακοί φοιτητές 2914. Η αναλογία ήταν 1:79. Σημειωτέον ότι σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα για εκπαίδευση μηχανικών η αποδεκτή αναλογία είναι μεταξύ 1:10 και 1:15. Επιπροσθέτως, αυτή η δυσχερής αναλογία ρίχνει τη θέση του Τμήματος στις διεθνείς κατατάξεις. Όμως το Τμήμα δεν μπορεί να κάνει κάτι για αυτό, καθώς και οι δύο όροι αυτής της αναλογίας ορίζονται από το Υπουργείο.
6. Οι φοιτητές του Τμήματος που εισάγονται μέσω Πανελληνίων Εξετάσεων διαθέτουν εξαιρετική επίδοση. Το Τμήμα έχει συνήθως την υψηλότερη βάση εισαγωγής από τα Τμήματα της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών στις Πανελλήνιες Εξετάσεις. Όμως η διαδικασία των μετεγγραφών και της εισαγωγής φοιτητών εκτός συστήματος Πανελληνίων εξετάσεων, αλλοιώνει σημαντικά την ομοιογένεια των φοιτητών του Τμήματος. Κάθε χρόνο ένα υψηλό ποσοστό νέων φοιτητών εισάγεται στο Τμήμα χωρίς να επιτύχει τη βάση εισαγωγής των Πανελληνίων Εξετάσεων. Για το 2022-23 αυτό το ποσοστό ήταν 22%, όπως φάνηκε στην Ενότητα 1.9.1. Κι αυτή η ανομοιογένεια στη συνέχεια
διαχέεται σε όλα τα έτη σπουδών. Πολλοί από αυτούς τους φοιτητές δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους.
7. Ο μέσος βαθμός διπλώματος είναι αρκετά ικανοποιητικός (7,22), όμως ο μέσος χρόνος ολοκλήρωσης σπουδών δεν είναι καλός (7,4 έτη) (Πίνακας 1.8). Ελάχιστοι φοιτητές ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στα 5 έτη (μόλις 9 κατά το 2022-23). Οι λόγοι αυτής της καθυστέρησης θα πρέπει να διερευνηθούν.
8. Ο θεσμός του συμβούλου καθηγητή δεν έχει τύχει ανταπόκρισης. Στα έτη που ενεργοποιήθηκε, οι περισσότεροι φοιτητές αγνόησαν τις προσκλήσεις των καθηγητών τους. Έγιναν μερικές αρχικές συναντήσεις αλλά μετά η διαδικασία ατόνησε. Και όλη η προσπάθεια περιορίστηκε στο 1ο έτος. Κατά το ακαδημαϊκό έτος της έκθεσης, ο θεσμός παρέμεινε για άλλη μια φορά ανενεργός. Το Τμήμα θα πρέπει να αποφασίσει αν θα τον ενεργοποιήσει ξανά στο μέλλον και με ποιον τρόπο.
9. Στα μεταπτυχιακά προγράμματα του Τμήματος φαίνεται πως υπάρχει δυσκολία να συμπληρωθούν οι 30 προσφερόμενες θέσεις κάθε χρόνο, σύμφωνα με τον Πίνακα 1.10. Παρομοίως και οι (πλέον 50) προσφερόμενες θέσεις διδακτορικών φοιτητών (Πίνακας 1.11). Επιπλέον, η μέση διάρκεια ολοκλήρωσης διδακτορικών σπουδών είναι υπερβολικά μεγάλη (7-9 έτη) σε σύγκριση με αντίστοιχες σπουδές στο εξωτερικό.
10. Η εξωστρέφεια του Τμήματος είναι έντονη, διαρκής και εμφανής (βλ. Ενότητα 1.10). Τόσο η συμμετοχή φοιτητών και προσωπικού στο πρόγραμμα Erasmus, όσο και οι διεθνείς συνεργασίες και τα επιτεύγματα του Τμήματος επιβεβαιώνουν το γεγονός.
11. Ο Πίνακας 2.1 δείχνει ότι τα μαθήματα επιλογής κατά τα δύο τελευταία έτη μειώθηκαν αισθητά. Αυτή η μείωση δεν είναι αληθινή. Απλώς μέχρι το 2020-21 τα μαθήματα επιλογής καταμετρούνταν με πολλαπλούς κωδικούς εξ αιτίας της μετάβασης από το παλιό ΠΣ στο νέο. Για πρώτη φορά κατά το 2021-22 δεν καταμετρήθηκαν οι παλαιοί κωδικοί των μαθημάτων αυτών κι έτσι η εικόνα είναι πλέον ακριβής.
12. Ως προς τις εξετάσεις του ΠΠΣ, όπως φαίνεται στην Ενότητα 4.1, η πλειοψηφία των φοιτητών δεν προσέρχεται να εξεταστεί στα μαθήματα που δηλώνει. Κι αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα έντονα στον κορμό.
Συγκεκριμένα, κατά το 2022-23 από τα 39 μαθήματα κορμού (Πίνακας 4.1) μόνο 9 είχαν προσέλευση πάνω από 50% (κι από αυτά το 1 ήταν μάθημα ξένης γλώσσας). Το συνολικό ποσοστό προσέλευσης στον κορμό ήταν 37%. Στα μαθήματα επιλογής (Πίνακας 4.2) το αντίστοιχο ποσοστό ήταν καλύτερο, 57%. Αλλά στα μαθήματα επιλογής με το παλαιό ΠΠΣ (Πίνακας 4.3), το ποσοστό είναι ιδιαίτερα μικρό: 15%. Η μικρή προσέλευση στις εξετάσεις έχει ιδιαίτερα δυσμενή επίπτωση στα ποσοστά επιτυχίας των μαθημάτων και (σε συνδυασμό με την απουσία προαπαιτουμένων) τροφοδοτεί άλλα προβλήματα όπως την καθυστέρηση αποφοίτησης και τη συσσώρευση φοιτητών στα μεγάλα έτη.
13. Εμφανίζονται έντονες ασυμμετρίες στα μαθήματα και εργαστήρια επιλογής: άλλα έχουν τόσο πολλούς φοιτητές που δεν επαρκούν οι υποδομές, άλλα ελάχιστους. Από τον Πίνακα 4.2 προκύπτει ότι υπάρχουν μαθήματα επιλογής στα οποία εγγράφονται υπερβολικά λίγοι φοιτητές. Αυτό θα πρέπει να προβληματίσει τους διδάσκοντες και το Τμήμα ως προς τη σκοπιμότητα συνέχισης της διδασκαλίας τους.
14. Παρομοίως, από τον Πίνακα 4.4 προκύπτει ότι στα περισσότερα από τα μαθήματα εκτός Τμήματος εγγράφονται 1-2 φοιτητές. Αυτό θα πρέπει να προβληματίσει το Τμήμα ως προς τη σκοπιμότητα της προσφοράς αυτής της δυνατότητας στους φοιτητές.
15. Το Τμήμα εφαρμόζει σταθερή διαδικασία αξιολόγησης όλων των διδασκόντων για όλα τα μαθήματα.
Από το 2009-10 οι φοιτητές αξιολογούν τα μαθήματα μέσω ερωτηματολογίων (από το 2017-18 η αξιολόγηση έγινε ηλεκτρονική) και συντάσσονται Ετήσιες Εκθέσεις Εσωτερικής Αξιολόγησης (ΕΕΕΑ) οι οποίες δημοσιοποιούνται στον κόμβο του Τμήματος (http://www.ece.upatras.gr/index.php/el/ int-evaluation-menu.html). Από τα ερωτηματολόγια αξιολογήσεων μαθημάτων και εργαστηρίων παρατηρείται μια διαχρονική σταθερότητα στην ποιότητα της προσφερόμενης εκπαίδευσης, αρκετά πάνω από τη βάση του 3 (με άριστα το 5), παρά τα προβλήματα και τις ελλείψεις που αναφέρθηκαν.
16. Είναι ιδιαιτέρως μικρή η συμμετοχή των φοιτητών στην ηλεκτρονική αξιολόγηση. Ακόμη πιο έντονο είναι το πρόβλημα στα εργαστήρια και στα ΔΠΜΣ (Πίνακας 4.9). Θα πρέπει να εξεταστούν οι λόγοι αυτής της μικρής συμμετοχής και να αντιμετωπιστούν κατάλληλα.
17. Οι δημοσιεύσεις και η έρευνα του Τμήματος βρίσκονται σταθερά σε πολύ υψηλά επίπεδα. Υπάρχει σημαντική παραγωγή ερευνητικού έργου από τα μέλη ΔΕΠ και τους υποψήφιους διδάκτορες του Τμήματος (προσμετρούμενο σε πλήθος δημοσιεύσεων). Το πλήθος των ετεροαναφορών στις εργασίες του Τμήματος βρίσκεται σε άνοδο, μετά από μια αισθητή πτώση που παρουσίασε μεταξύ 2016-2018 (βλ. Σχήμα 5.2).
Επιλογή Στόχων και Σχεδιασμός Βελτίωσης
Εξυπακούεται ότι όλα τα προβλήματα που αναφέρονται στις παραπάνω παρατηρήσεις θα πρέπει να αντιμετωπισθούν. Όμως πολλοί παράγοντες που δημιουργούν αυτά τα προβλήματα είναι εξωγενείς και το Τμήμα δεν μπορεί να τους επηρεάσει. Πάντως αν πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε κάποιους στόχους, αυτοί είναι:
1. Να αυξηθεί η προσέλευση των φοιτητών στις εξετάσεις των μαθημάτων τους. Αυτό είναι το πιο κρίσιμο πρόβλημα, καθώς δημιουργεί πολλά άλλα σημαντικά προβλήματα.
2. Να εξεταστούν οι λόγοι της μεγάλης καθυστέρησης στη μέση διάρκεια ολοκλήρωσης των προπτυχιακών αλλά και των διδακτορικών σπουδών και να βρεθούν τρόποι αντιμετώπισής της. Ειδικά για το ΠΠΣ, το Τμήμα ίσως θα πρέπει να εξετάσει τη δυνατότητα θέσπισης προαπαιτουμένων, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις της προηγούμενης έκθεσης πιστοποίησης. Κι αν όχι σε πλήρη κλίμακα, ίσως πιλοτικά μεταξύ κορμού και κατευθύνσεων.
3. Να αυξηθεί η συμμετοχή των φοιτητών στην αξιολόγηση. Να τεθεί στόχος να συμπληρωθούν τουλάχιστον 2000 ερωτηματολόγια στο ΠΠΣ. Σε αυτήν την κατεύθυνση, και επειδή δεν είναι εύκολη η απλοποίηση των ερωτηματολογίων καθώς αυτά συντάσσονται από τη ΜΟΔΙΠ συνολικά για όλα τα Τμήματα του Πανεπιστημίου, ίσως αξίζει να διευκρινιστεί στους φοιτητές ότι είναι προτιμότερη η μερική συμπλήρωση των ερωτηματολογίων, μόνο με τις ερωτήσεις που οι ίδιοι θεωρούν πιο σημαντικές, από τη μη συμπλήρωσή τους καθόλου. Επίσης αξίζει να εξεταστεί η ύπαρξη μιας ετήσιας δημόσιας ενημέρωσης των φοιτητών σχετικά με την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης. Προς αυτήν την κατεύθυνση, τα τελευταία χρόνια η ΟΜΕΑ κάνει μια σύντομη ενημέρωση στους πρωτοετείς φοιτητές κατά την τελετή υποδοχής. Όμως, χρειάζεται να ενταθεί η αξιολόγηση και στα ΔΠΜΣ. Εκεί οι φοιτητές είναι λιγότεροι, οι παρακολουθήσεις υποχρεωτικές, συνεπώς είναι πιο εύκολο να επιτευχθούν ποσοστά συμμετοχής μεγαλύτερα από αυτά των προπτυχιακών μαθημάτων.
4. Να επανεξεταστεί η αναγκαιότητα ύπαρξης μαθημάτων επιλογής με αμελητέο πλήθος εγγεγραμμένων φοιτητών.
5. Να επανεξεταστεί ο τρόπος εφαρμογής του θεσμού του συμβούλου καθηγητή, καθώς και αυτός αποτελεί απαίτηση σύμφωνα με τις παρατηρήσεις της προηγούμενης έκθεσης πιστοποίησης του ΠΠΣ Ίσως να εφαρμοστεί πιλοτικά, μόνο για όσους φοιτητές και όσους καθηγητές δηλώσουν ότι επιθυμούν να συμμετέχουν.
