Τα συστήματα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και η χρονική διάρκεια ισχύος του καθενός είναι:
• 1965-1966: Ακαδημαϊκό Απολυτήριο (Α’ και Β’ τύπος), Ν.Δ. 4379/1964 (Α’182), Β.Δ. 277/1965 (Α’ 88), Β.Δ. 377/1965 (Α’89), Β.Δ. 546/1965 (Α’ 123) Μετά τις πρώτες εξετάσεις του 1964 (βλ. Κεφάλαιο 2. Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του
1964) και συγκεκριμένα από το ακαδημαϊκό έτος 1965-1966 ισχύει το Ακαδημαϊκό Απολυτήριο. Το Ακαδημαϊκό Απολυτήριο τύπου Α’ δίνει το δικαίωμα εγγραφής στη Θεολογική, στη Φιλοσοφική και στη Νομική Σχολή των Πανεπιστημίων (σπουδές θεωρητικής κατεύθυνσης), ενώ το Ακαδημαϊκό Απολυτήριο τύπου Β’ δίνει δικαίωμα εγγραφής στη Φυσικομαθηματική, στην Ιατρική, στην Οδοντιατρική, στην Κτηνιατρική, στη Γεωπονική και Δασολογική Σχολή και στις Σχολές του Πολυτεχνείου (σπουδές θετικής κατεύθυνσης).
Εξεταζόμενα μαθήματα είναι τα βασικά μαθήματα του Λυκείου, τα Αρχαία Ελληνικά, τα Νέα Ελληνικά, τα Μαθηματικά, τα Φυσικά (Φυσική, Χημεία, Ανθρωπολογία), η Ιστορία. Σε κάθε εξεταζόμενο μάθημα αντιστοιχεί ένας συγκεκριμένος συντελεστής βαρύτητας. Εκτός από τα εξεταζόμενα μαθήματα, στον γενικό μέσο όρο του Ακαδημαϊκού Απολυτηρίου, λαμβάνεται υπόψη και ο μέσος όρος του βαθμού προαγωγής από τη Β’ στη Γ’ τάξη Λυκείου και ο βαθμός
του Απολυτηρίου (Λίτινας, 2006). Με βάση τον γενικό βαθμό του Ακαδημαϊκού Απολυτηρίου οι υποψήφιοι εγγράφονται στις Σχολές της προτίμησής τους κατά σειρά επιτυχίας και ανάλογα τον εκάστοτε οριζόμενο αριθμό εισακτέων από την κάθε Σχολή.
• 1967-1979: Γενικές Εισιτήριες Εξετάσεις, Α.Ν. 40/1967 (Α’ 104), Ν.Δ. 237/1969 (Α’ 133), Ν.Δ. 1137/1972 (Α’ 61), Ν.Δ. 1161/1972 (Α’ 82), Π.Δ. 327/1974 (Α’ 123), Ν. 309/1976 (Α’ 100) Από το 1967 αποφασίζεται για την εισαγωγή στις Ανώτατες και Ανώτερες Σχολές να διεξάγονται κάθε έτος, από τις ίδιες τις Σχολές, εισιτήριες εξετάσεις. Δικαίωμα συμμετοχής έχουν οι κάτοχοι Απολυτηρίου Λυκείου. Η εισαγωγή των υποψηφίων γίνεται στις Σχολές κατά φθίνουσα σειρά των βαθμολογικών τους επιδόσεων. Η σύγκριση των βαθμολογικών επιδόσεων γίνεται επί του γενικού βαθμού των υποψηφίων, που προκύπτει από το άθροισμα όλων των βαθμών που έλαβε ο υποψήφιος στα εξεταζόμενα εισαγωγικά μαθήματα (Λάμπος κ.ά., 2016). Στο άθροισμα των βαθμών των εξεταζόμενων μαθημάτων για τον τελικό βαθμό πρόσβασης προστίθεται και ο βαθμός του Απολυτηρίου (Λίτινας, 2006). Οι Σχολές χωρίζονται σε κύκλους, ανάλογα με τον χαρακτήρα της παρεχόμενης επιστημονικής μόρφωσης (Φιλολογικός, Νομικός, Πολυτεχνικός, Φυσικομαθηματικός-Γεωπονοδασολογικός, Ιατρικός- Φαρμακευτικός, Οικονομικός, Διδασκαλικός, Γυμναστικός). Ο υποψήφιος με βάση τον κύκλο Σχολών που έχει επιλέξει εξετάζεται σε τρία, τέσσερα ή πέντε μαθήματα (Λάμπος κ.ά., 2016).
Γεγονός είναι ότι με τη μεταρρύθμιση του 1976 θεσπίζονται Πανελλήνιες Εξετάσεις για την εισαγωγή στα Πανεπιστήμια, αναγνώριση της δημοτικής γλώσσας ως επίσημης γλώσσας της εκπαίδευσης και χωρισμός εξατάξιου Γυμνασίου σε τριετές Γυμνάσιο και τριετές Λύκειο.
• 1980-1982: Πανελλήνιες Εξετάσεις, Ν. 1035/1980 (Α’ 60)
Ο ι Σχολές χωρίζονται σε δύο ομάδες με βάση το γνωστικό τους αντικείμενο: α) στον τύπο Α’ Θεωρητικής Κατεύθυνσης, στον οποίο εντάχθηκαν οι Φιλοσοφικές, Νομικές, Θεολογικές Σχολές, καθώς και οι Σχολές Πολιτικών Επιστημών και στον τύπο Β’ Θετικής Κατεύθυνσης, στον οποίο εντάχθηκαν οι Πολυτεχνικές, Φυσικομαθηματικές Γεωπονικές-Γεωλογικές και
Ιατρικές Σχολές (Λίτινας, 2006). Η εισαγωγή των υποψηφίων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κρίνεται από το άθροισμα των γινομένων των ακολούθων βαθμών επί ειδικό συντελεστή (ανάλογα με την κάθε Σχολή): α) του μέσου όρου της γενικής προαγωγικής και απολυτήριας βαθμολογίας της Β’ και Γ’ τάξης Λυκείου αντίστοιχα και β) των βαθμών που έλαβε ο
υποψήφιος στις Πανελλήνιες Εξετάσεις στα εξεταζόμενα μαθήματα της Β’ και Γ’ τάξης Λυκείου, ‘Εκθεση, μαθήματα επιλογής της οικείας ομάδας, κατά περίπτωση απαιτούμενα ειδικά μαθήματα (Λάμπος κ.ά., 2016).
• 1983-1999: Γενικές Εξετάσεις (Δέσμες), Ν.1351/1983 (Α’ 56), Ν. 1771/1988 (Α’ 71)
Θεσπίζονται τέσσερις δέσμες μαθημάτων, καθεμία από τις οποίες οδηγεί τον υποψήφιο προς συγκεκριμένη ομάδα Σχολών. Η συνολική βαθμολογία του υποψηφίου για την εισαγωγή στις Σχολές διαμορφώνεται, λαμβάνοντας υπόψη: α) τους γενικούς βαθμούς προαγωγής και απόλυσης του υποψηφίου στις τάξεις του Λυκείου, β) τους βαθμούς που έλαβε ο υποψήφιος στις γενικές εξετάσεις των απαιτούμενων προπαρασκευαστικών μαθημάτων, γ) τους βαθμούς που έλαβε σε καθένα από τα ειδικά μαθήματα, δ) τη βαθμολογία στις δοκιμασίες, όπου απαιτούνται. Για τη διαμόρφωση της συνολικής βαθμολογίας του υποψηφίου συνυπολογίζεται κατά 25% η βαθμολογία του στις τάξεις του Λυκείου (5% στην πρώτη, 8% στη δεύτερη και 12% στην τρίτη τάξη) και κατά 75% η βαθμολογία του στα εξεταζόμενα μαθήματα. Η βαθμολογία στα ειδικά μαθήματα, για τις
Σχολές που απαιτούνται, συνυπολογίζεται επιπλέον των παραπάνω ποσοστών, κατά ποσοστό 20% για κάθε ειδικό μάθημα. Από το 1988 οι υποψήφιοι εισάγονται στις Σχολές μόνο με βάση τη βαθμολογία που συγκέντρωσαν στα εξεταζόμενα μαθήματα των γενικών εξετάσεων. ‘Ετσι, οι γενικές εξετάσεις αποκτούν τον τελικό τους χαρακτήρα, δηλαδή αποκλειστικά και μόνο εισιτήριες εξετάσεις (Λάμπος κ.ά., 2016).
• 2000-2014: Πανελλαδικές Εξετάσεις (προαγωγικές και απολυτήριες), ν. 2525/1997 (Α’ 188), ν. 2909/2001 (Α’ 90), ν. 3966/2011, (Α’ 118), ν. 3255/2004 (Α’ 138)
Από το ακαδημαϊκό έτος 2000-2001 οι υποψήφιοι για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αποκτούν το Απολυτήριο Λυκείου μέσω Πανελλαδικών Εξετάσεων σε γραπτά εξεταζόμενα μαθήματα που διδάσκονται στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου. Από το 2005, ωστόσο, καταργούνται οι πανελλαδικού χαρακτήρα προαγωγικές εξετάσεις της Β’ τάξης Λυκείου. Τα εξεταζόμενα μαθήματα της Γ’ Λυκείου σε πανελλαδικό επίπεδο σταδιακά μειώνονται: από δεκατέσσερα μαθήματα το 2000, γίνονται εννέα το 2001 και τελικά έξι το 2006, με το ν. 3255/2004 (Παπαμεντζελόπουλος κ.ά., 2021). Από το σχολικό έτος 2010-2011 αποδεσμεύεται το Απολυτήριο Λυκείου από την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Τέλος, οι κάτοχοι Απολυτηρίου ημερήσιου Επαγγελματικού Λυκείου έχουν δικαίωμα πρόσβασης στα Α.Ε.Ι. μετά από συμμετοχή στις Πανελλαδικές Εξετάσεις.
- 2015 έως σήμερα: Πανελλαδικές Εξετάσεις, ν. 4186/2013 (Α’ 193)
Με τον ν. 4186/2013 «Νέο Λύκειο» προβλέπεται οι εξετάσεις για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση να διεξάγονται, μετά την απόλυση του μαθητή από το Λύκειο, σε πανελλαδικό επίπεδο σε θέματα από την εξεταστέα ύλη της Γ’ τάξης Λυκείου που προκύπτουν κατά ποσοστό 50% με κλήρωση από την τράπεζα θεμάτων διαβαθμισμένης δυσκολίας και κατά ποσοστό 50% από την Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων (Κ.Ε.Ε.). Ο νόμος αυτός μπορεί να μην υλοποιήθηκε στην πλήρη εφαρμογή του (τράπεζα θεμάτων), ωστόσο έθεσε τις βάσεις για τις κατοπινές εξετάσεις έως σήμερα με τον χωρισμό των εξεταζόμενων
μαθημάτων σε Ομάδες Προσανατολισμού και Επιστημονικών Πεδίων.
Σημαντικότερες τροποποιήσεις του ν. 4186/2013 έως σήμερα:
- S ν. 4327/2015 (Α’ 50) «Νέο Σύστημα»: Ο ι εξετάσεις εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση διεξάγονται σε πανελλαδικό επίπεδο με θέματα από την εξεταστέα ύλη της Γ’ τάξης Λυκείου, που προκύπτουν αποκλειστικά από την Κ.Ε.Ε. Ο ι μαθητές που επιθυμούν να είναι υποψήφιοι σε ένα (1) Επιστημονικό Πεδίο εξετάζονται σε τέσσερα (4) μαθήματα, ενώ οι μαθητές που επιθυμούν να είναι υποψήφιοι σε δύο (2) Επιστημονικά Πεδία εξετάζονται
και σε ένα πέμπτο (5) μάθημα, Γενικής Παιδείας ή Ομάδας Προσανατολισμού. - S άρθρο 100 του ν. 4610/2019 προβλέπονται «Τμήματα με θέσεις ελεύθερης πρόσβασης». Ο νόμος αυτός τροποποιείται και συμπληρώνεται με το άρθρο 165 του ν. 4635/2019 σύμφωνα με το οποίο καταργούνται τα «Τμήματα με θέσεις ελεύθερης πρόσβασης» και ορίζεται η εισαγωγή των αποφοίτων του Γενικού Λυκείου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
μέσω Πανελλαδικών Εξετάσεων.
J υπ’ αρ. Φ.153/113019/Α5/01-09-2020 (Β’ 3821) για τους αποφοίτους των ΕΠΑ.Λ. καθορίζεται η εξέταση σε δύο μαθήματα Γενικής Παιδείας: «Νέα Ελληνικά» και «Μαθηματικά (Άλγεβρα)» και δύο μαθήματα ειδικότητας.
- S ν. 4777/2021 (Α’ 25) «Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής»: Η επίτευξη στις Πανελλαδικές Εξετάσεις βαθμολογικής επίδοσης ίσης ή μεγαλύτερης της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (Ε.Β.Ε.) ανά Σχολή, τμήμα ή εισαγωγική κατεύθυνση, αποτελεί προϋπόθεση για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η Ε.Β.Ε. «διαμορφώνεται ενιαία από τον μέσο όρο των μέσων όρων των βαθμολογικών επιδόσεων των υποψηφίων στα τέσσερα (4) πανελλαδικά εξεταζόμενα μαδήματα ανά επιστημονικό πεδίο, ο οποίος πολλαπλασιάζεται με συντελεστή που καθορίζεται από τα ιδρύματα εισαγωγής για κάθε σχολή, τμήμα ή εισαγωγική κατεύθυνση και στρογγυλοποιείται στο δεύτερο δεκαδικό ψηφίο»15. Για την εισαγωγή στην
τριτοβάθμια εκπαίδευση λαμβάνονται υπόψη κατά σειρά: α) η ανά Σχολή Ε.Β.Ε., β) το σύνολο των μορίων που συγκεντρώνει ο υποψήφιος στα τέσσερα (4) πανελλαδικά εξεταζόμενα μαθήματα του οικείου επιστημονικού πεδίου. Για τον προσδιορισμό του συνόλου των μορίων κάθε υποψηφίου υπολογίζονται τα μαθήματα και οι οικείοι συντελεστές βαρύτητας.
Πηγή: Εθνικός Οργανισμός Εξετάσεων