Μια μεγάλη έρευνα για τις ευκαιρίες απασχόλησης και τις τάσεις στη σύγχρονη αγορά εργασίας
Υπάρχουν επαγγέλματα που εγγυώνται ένα λαμπρό μέλλον στους νέους οι οποίοι τα επιλέγουν, ενώ κάποια άλλα τους οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στο ταμείο ανεργίας. Η σωστή επιλογή του επαγγέλματος και η κατάλληλη εκπαίδευση είναι βέβαιο ότι θα θωρακίσουν τη νέα γενιά εργαζομένων απέναντι το υπ’ αριθμόν 1 κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα, την ανεργία. «Το Βήμα», σε μια προσπάθεια να ενημερώσει σωστά τους νέους για τις ευκαιρίες απασχόλησης που θα προκύψουν τα επόμενα χρόνια, παρουσιάζει τα σημερινά δεδομένα και τις τάσεις που παρατηρούνται, ανά ειδικότητα και γεωγραφική περιφέρεια, στην αγορά εργασίας. Η πανελλήνια καταγραφή των δυναμικών αλλά και των φθινόντων επαγγελμάτων έγινε από τον ΟΑΕΔ και το Εθνικό Παρατηρητήριο Απασχόλησης με στόχο τα αποτελέσματα να χρησιμεύσουν στον προσανατολισμό της επαγγελματικής κατάρτισης σε ειδικότητες με υψηλή ζήτηση στην αγορά εργασίας. Η έρευνα του «Βήματος» συμπίπτει με την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ανεργίας και αποτελεί την ελάχιστη προσφορά της εφημερίδας προς τη νέα γενιά της χώρας, που μαζί με τις γυναίκες συγκροτούν τις μεγαλύτερες «ουρές» στα ταμεία ανεργίας.
Η επιλογή του κατάλληλου επαγγέλματος αποτελεί την καλύτερη «ασπίδα» κατά της ανεργίας. Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολη υπόθεση ούτε καν για τους μελετητές και τις υπηρεσίες με τεράστια πείρα σε θέματα απασχόλησης και επαγγελματικού προσανατολισμού. Πόσο μάλλον για τους νέους των 18 ετών που καλούνται να επιλέξουν το αντικείμενο σπουδών και το επάγγελμα που θα τους εξασφαλίσει συνεχή απασχόληση κατά τον ενεργό βίο τους.
Η ζήτηση ενός επαγγέλματος στην αγορά εργασίας δεν αποτελεί ένα στατικό μέγεθος καθώς επηρεάζεται καθοριστικά τόσο από την εξέλιξη της παραγωγικής διαδικασίας και της τεχνολογίας όσο και από τη γεωγραφική περιοχή όπου θα δραστηριοποιηθεί ο νέος εργαζόμενος ή επαγγελματίας.
Ετσι διαφορετικές ανάγκες παρατηρούνται, π.χ., στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, όπου οι νέοι θα πρέπει να προσανατολίζονται σε τεχνικά επαγγέλματα, αλλά και σε ειδικότητες σχετικές με το περιβάλλον (τεχνολογία φυσικού αερίου, προφανώς λόγω του αγωγού που κατασκευάζεται στην περιοχή), ενώ διαφορετικό είναι το «επαγγελματικό τοπίο» και οι ανάγκες της αγοράς εργασίας στην Αττική (διευθυντικά στελέχη, χρηματιστές, πωλητές κ.ά.).
Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα όμως της διαφορετικής γεωγραφικής κατανομής των επαγγελμάτων συναντάται στην Ηπειρο, όπου τα επαγγέλματα της πληροφορικής τα οποία παντού εμφανίζουν άνοδο παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη πτώση, αφού η απασχόληση στον συγκεκριμένο κλάδο μειώθηκε την τελευταία τριετία κατά 29,9%. Βεβαίως υπάρχει εξήγηση. Προφανώς δεν έχουν αναπτυχθεί οι εφαρμογές της νέας τεχνολογίας στην ευρύτερη περιοχή.
Αντιθέτως, στην Κρήτη το επαγγελματικό μέλλον βρίσκεται στην παραγωγή τυποποιημένων αγροτικών προϊόντων διατροφής και στην εξειδικευμένη κτηνοτροφία, τη στιγμή που σε όλη την Ελλάδα ο γεωργικός πληθυσμός μειώνεται συνεχώς.
Ολα τα παραπάνω είναι μερικές από τις διαπιστώσεις της έρευνας του Εθνικού Παρατηρητηρίου Απασχόλησης για τα «επαγγέλματα του μέλλοντος» η οποία πραγματοποιήθηκε για τρίτη συνεχή χρονιά με βελτιωμένη μεθοδολογία και διευρυμένα δεδομένα. Στόχος είναι η χαρτογράφηση των επαγγελμάτων κατόπιν μακροχρόνιας ανάλυσης των στοιχείων ανά γεωγραφική περιφέρεια, όπως επίσης και η καταγραφή των τάσεων αύξησης ή μείωσης της ζήτησής τους στην τοπική αγορά εργασίας.
Η καταγραφή των ειδικοτήτων με αυξημένη ζήτηση στην αγορά εργασίας κρίθηκε απαραίτητη από το υπουργείο Εργασίας έτσι ώστε να προσαρμοστούν σε αυτές τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης που υλοποιούνται στη χώρα μας με την επιδότηση των διαρθρωτικών ταμείων της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Η προσπάθεια αυτή θα επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια τράπεζα δεδομένων και τάσεων που θα αναδεικνύουν και θα εξηγούν τη μελλοντική εξέλιξη των επαγγελμάτων. Μάλιστα στην έρευνα εφέτος συμμετείχαν και επιστημονικοί συνεργάτες της ΓΣΕΕ, του ΣΕΒ, της Ενωσης Εμπόρων και της ΓΣΕΒΕΕ.
Ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ. Μ. Παπαϊωάννου έστειλε ήδη τα συμπεράσματα της έρευνας σε όλους τους βουλευτές του ελληνικού Κοινοβουλίου προκειμένου να γνωρίζουν τις ανάγκες και τις τάσεις της αγοράς εργασίας στην περιφέρειά τους.
«Ο προσδιορισμός των αναγκών και η πρόβλεψη των τάσεων της αγοράς εργασίας μάς δίνουν τη δυνατότητα για ορθολογικό και αποτελεσματικό σχεδιασμό των προγραμμάτων συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης» τονίζει ο κ. Παπαϊωάννου, ενώ ο υφυπουργός Εργασίας κ. Χρ. Πρωτόπαπας, ο οποίος έχει την ευθύνη υλοποίησης των επιδοτουμένων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο προγραμμάτων κατάρτισης, επισημαίνει ότι με τον τρόπο αυτό προσεγγίζονται οι πραγματικές ανάγκες της ελληνικής αγοράς εργασίας σε εθνικό και σε περιφερειακό επίπεδο.
«Η επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη αποτελεί ένα πρώτο βήμα για την πρόβλεψη των ειδικοτήτων του μέλλοντος» σημειώνει ο υφυπουργός Εργασίας.
Η καταγραφή των επαγγελμάτων θα αποτελεί μια διαρκή διαδικασία έτσι ώστε να απεικονίζονται συνεχώς οι αλλαγές που συντελούνται στις τοπικές αγορές εργασίας. Στόχος του υπουργείου Εργασίας είναι να δημιουργήσει στο Εθνικό Παρατηρητήριο Απασχόλησης έναν σταθερό μηχανισμό καταγραφής της ζήτησης των επαγγελμάτων.
Τι ζητάει σήμερα η αγορά εργασίας
Τα δυναμικά και τα φθίνοντα επαγγέλματα των επόμενων δύο ετών καταγράφηκαν από το Εθνικό Παρατηρητήριο συγκρίνοντας την εξέλιξη της απασχόλησης και τη ζήτηση διαφόρων ειδικοτήτων ανά κλάδο παραγωγής τα τελευταία χρόνια.
Κατά την έρευνα επελέγησαν εννέα μεγάλες κατηγορίες επαγγελματικών δραστηριοτήτων, οι οποίες την περίοδο 1993-1997 παρουσίασαν στο σύνολο της χώρας τις εξής αυξομειώσεις στον αριθμό των απασχολουμένων:
Περιβάλλον (9,6%), υγεία – πρόνοια (3,1%), πολιτισμός, αθλητισμός, ΜΜΕ και επικοινωνίες (1,1%), παιδαγωγικά και εκπαιδευτικά επαγγέλματα (4,6%), οικονομία και διοίκηση (2,6%), πληροφορική (2,7%), τουρισμός και παροχή υπηρεσιών (3,9%), αγροτικές δραστηριότητες (-1,2%) και τεχνικές και μεταφορικές δραστηριότητες (-0,9%).
Για τον εντοπισμό των δυναμικών αλλά και των φθινόντων επαγγελμάτων ανά περιφέρεια κατά τη διάρκεια της μελέτης ελήφθησαν υπόψη τα εξής:
1. Η μεταβολή του αριθμού των απασχολουμένων σε κάθε επάγγελμα την περίοδο 1993-1997.
2. Η μεταβολή της «βαρύτητας» ενός επαγγέλματος. Η «βαρύτητα» καθορίζεται από τον αριθμό των απασχολουμένων στο συγκεκριμένο επάγγελμα σε σχέση με το σύνολο των απασχολουμένων σε μια γεωγραφική περιφέρεια.
3. Ο δείκτης των «παλαιών ανέργων», δηλαδή πόσοι από τους σημερινούς ανέργους έχουν εργαστεί κατά το παρελθόν στο συγκεκριμένο επάγγελμα.
Ορισμένα από τα επαγγέλματα που παρουσιάζουν αυξημένη ζήτηση στην αγορά εργασίας είναι τα εξής:
* Περιβάλλον. Τεχνολόγοι – τεχνικοί φυσικής και μηχανικής που έχουν σχέση με την ανακύκλωση χαρτιού, τις εναλλακτικές μορφές ενέργειας και τη διαχείριση απορριμμάτων. Τεχνολόγοι και τεχνικοί περιβάλλοντος. Τεχνικοί φυσικού αερίου.
* Επαγγέλματα υγείας και πρόνοιας. Ειδικευμένοι σε εφαρμογές οδοντιατρικής, φαρμακευτικής και νοσηλευτικής. Τεχνολόγοι βιολογικών επιστημών, βοηθοί ιατρικής, υγιεινής και δημόσιας υγείας. Χειριστές διαγνωστικού και θεραπευτικού ιατρικού εξοπλισμού. Οπτικοί. Φυσιοθεραπευτές. Ειδικοί σε θέματα διατροφής.
* Επαγγέλματα πολιτισμού, αθλητισμού και μέσων μαζικής επικοινωνίας. Δημοσιογράφοι, εικονολήπτες, ηχολήπτες, χειριστές εκτυπωτικών μηχανημάτων, διακοσμητές, αθλητικό management, προπονητές.
* Παιδαγωγικά και εκπαιδευτικά επαγγέλματα. Εκπαιδευτές εκπαιδευτών, σύμβουλοι επαγγελματικού προσανατολισμού, ειδικευμένοι στην εκπαίδευση και στήριξη ατόμων με ειδικές ανάγκες. Ειδικοί στην πρόληψη, στη θεραπεία και στη στήριξη εξαρτημένων ατόμων από τοξικές ουσίες.
* Επαγγέλματα οικονομίας και διοίκησης. Διευθυντικά στελέχη επιχειρήσεων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Στελέχη ειδικευμένα στο marketing και στις δημόσιες σχέσεις. Μηχανοργανωμένη λογιστική. Ασφαλιστικοί σύμβουλοι και σύμβουλοι ανθρωπίνων πόρων. Ειδικευμένοι στη χρηματοοικονομική και στις οικονομοτεχνικές μελέτες. Αρχιτέκτονες, πολεοδόμοι και συγκοινωνιολόγοι.
* Επαγγέλματα πληροφορικής. Μαθηματικοί, στατιστικολόγοι, σύμβουλοι πληροφορικής, σχεδιαστές και αναλυτές προγραμμάτων, χειριστές και πωλητές ηλεκτρονικών υπολογιστών.
* Τουριστικά επαγγέλματα και παροχή υπηρεσιών. Λογιστές, αναλυτές έρευνας αγοράς. Ταξιδιωτικοί συνοδοί, ξεναγοί, μάγειροι, σερβιτόροι, εναλλακτικές μορφές τουρισμού, προώθηση τουριστικών προϊόντων και σχεδιασμός τουριστικών πακέτων. Στελέχη ξενοδοχείων.
* Αγροτικές δραστηριότητες. Θερμοκήπια, οικολογικές καλλιέργειες, τυποποίηση προϊόντων, ειδικευμένοι γεωργοκτηνοτρόφοι και πτηνοτρόφοι μικρών εκμεταλλεύσεων. Ιχθυοτρόφοι και οστρακοτρόφοι. Ειδικοί στην αναδιάρθρωση καλλιεργειών. Καλλιεργητές κηπευτικών, ανθέων και φυτωρίων.
* Τεχνικά και μεταφορικά επαγγέλματα. Τεχνολόγοι επιστημών μηχανικής. Τεχνίτες ανέγερσης και συντήρησης κτιρίων. Μηχανικοί αυτοκινήτων και γεωργικών και βιομηχανικών μηχανημάτων. Χειριστές παραγωγής προϊόντων τσιμέντου, μηχανών επεξεργασίας τροφών και ποτών. Μηχανοδηγοί. Χειριστές χωματουργικών μηχανημάτων και γερανοφόρων οχημάτων.
Τι εγγυάται την αξιοπιστία της έρευνας
Μία ευρεία γκάμα πηγών επέλεξε το Εθνικό Παρατηρητήριο Απασχόλησης (ΕΠΑ) προκειμένου να αντλήσει πληροφορίες και δεδομένα γύρω από τα επαγγέλματα με αύξουσα και φθίνουσα τάση στην αγορά εργασίας. Στόχος της ήταν να ληφθούν υπόψη όλες οι παράμετροι που υπεισέρχονται, έτσι ώστε να διασφαλισθεί η αξιοπιστία του τελικού αποτελέσματος.
Για πρώτη φορά ελήφθησαν υπόψη στοιχεία που προσκόμισαν οι εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων, ζητήθηκαν από τις τοπικές αρχές να καταγράψουν τα δεδομένα της περιοχής τους, ενώ αντλήθηκαν στοιχεία ακόμη και από τις… «μικρές αγγελίες» των εφημερίδων. Οι πηγές στις οποίες το ΕΠΑ στήριξε την έρευνά του είναι:
* Η έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΣΥΕ, στην οποία καταγράφεται η θέση κάθε μέλους της οικογένειας στην αγορά εργασίας, τα στοιχεία μετανάστευσης, η επαγγελματική, κλαδική και εκπαιδευτική διάρθρωση της απασχόλησης αλλά και της ανεργίας ανά γεωγραφική περιφέρεια και στο σύνολο της χώρας.
* Οι εγκεκριμένες ιδιωτικές επενδύσεις. Πρόκειται για τις επενδύσεις που χρηματοδοτούνται μέσω των αναπτυξιακών νόμων, οι οποίες αποτελούν σημαντική πηγή πληροφόρησης για τον αριθμό των νέων θέσεων απασχόλησης που δημιουργούνται ανά περιοχή.
* Οι δημόσιες επενδύσεις. Τα στοιχεία είναι λιγότερο λεπτομερή από ό,τι στις ιδιωτικές επενδύσεις, αλλά παρέχουν πληροφορίες για τους παραγωγικούς κλάδους και τους νομούς στους οποίους πραγματοποιούνται οι συγκεκριμένες επενδύσεις.
* Το πρόγραμμα Stage. Πρόκειται για το νέο πρόγραμμα ενεργητικής πολιτικής απασχόλησης του ΟΑΕΔ, το οποίο εφαρμόζεται για πρώτη φορά στη χώρα μας και θα ξεκινήσει εντός του Οκτωβρίου με την τοποθέτηση σε εργασία 6.549 άνεργων πτυχιούχων ΑΕΙ και ΤΕΙ. Το πρόγραμμα Stage στοχεύει στην απασχόληση άνεργων νέων πτυχιούχων. Οι επιχειρήσεις θα απασχολούν επί έντεκα μήνες τους νέους προκειμένου να αποκτήσουν εργασιακή εμπειρία, ενώ τη μισθοδοσία τους (140.000 δρχ. μηνιαίως) θα αναλάβει ο ΟΑΕΔ.
Μικρές αγγελίες. Η έρευνα αξιοποίησε ακόμη και τις μικρές αγγελίες των εφημερίδων, παρ’ ότι διατυπώνει ορισμένες επιφυλάξεις για την ποιότητα των πληροφοριών που παρέχουν.
Με 11% τρέχει η ανεργία
Εκρηκτικές διαστάσεις λαμβάνει το πρόβλημα της ανεργίας στη χώρα μας, με δραματικά χαρακτηριστικά στους νέους κάτω των 29 ετών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, η ανεργία στο τέλος του 1998 άγγιζε το 10,8%, ενώ όλοι οι υπολογισμοί δείχνουν ότι το τρέχον έτος το ποσοστό της ανεργίας κινείται σε επίπεδα υψηλότερα του 11%.
Οι νέοι κάτω των 29 ετών αποτελούν την ομάδα του πληθυσμού που ταλαιπωρείται περισσότερο από την ανεργία, καθώς η κατηγορία αυτή αντιπροσωπεύει το 55,8% των ανέργων. Δηλαδή 267.000 άτομα από το σύνολο των 478.500 ανέργων του 1998 είναι νέοι κάτω των 29 ετών.
Επίσης η μακροχρόνια ανεργία δηλαδή η ανεργία που διαρκεί άνω των 12 μηνών εξακολουθεί να κατέχει υψηλό ποσοστό στο σύνολο των ανέργων, ήτοι 56,5%.
Υψηλά ποσοστά ανεργίας παρατηρούνται και στην Ευρωπαϊκή Ενωση, όπου το ποσοστό έχει ξεπεράσει το 10% του εργατικού δυναμικού, ενώ ο αριθμός των ανέργων ανέρχεται περίπου σε 20.000.000.
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artid=115219&dt=17/10/1999