Αισιοδοξία και εθελοτυφλία

Το περιεχόμενο που βλέπετε έχει δημοσιευθεί πριν 10 έτη . Παρακαλούμε να λάβετε υπόψη τον χρόνο δημοσίευσής του και το ενδεχόμενο ότι όσα αναγράφονται σε αυτό να μην ισχύουν ή να έχουν τροποποιηθεί.
Του Μιχαηλ Γ. Ιακωβιδη*

Την Τετάρτη που μας πέρασε, ο Economist οργάνωσε στην Αθήνα ένα debate, στο οποίο το ζητούμενο ήταν αν η σημερινή νέα γενιά έχει τις δεξιότητες για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του μέλλοντος. Νόμιζα ότι ο ρόλος μου ήταν απλός, μιας και είχα να τεκμηριώσω τις μεγάλες προκλήσεις και τα κενά του συστήματος. Στον αντίποδα, ο Steve Bainbrdge είχε το δύσκολο έργο να πείσει το ακροατήριο ότιν παρ’ όλα τα προβλήματα της εκπαίδευσης και της σύνδεσης της παιδείας με την παραγωγή, η νέα γενιά έχει επαρκή εφόδια. Υστερα από δυόμισι ώρες συζήτησης (που έχει το Ιδρυμα Μποδοσάκη στην ιστοσελίδα του), το κοινό πρόκρινε ότι είμαστε έτοιμοι για το μέλλον.

Το αποτέλεσμα ομολογώ ότι με ξάφνιασε, μιας και τα προβλήματα δεξιοτήτων για τη νέα γενιά είναι πολλά. Το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα χτίστηκε στη βάση κλειστών επαγγελμάτων – ήταν αυτό που έχρισε γιατρούς, δικηγόρους και μηχανικούς, απονέμοντας διπλώματα που έδιναν τη δυνατότητα στους κατόχους τους να ασκήσουν επαγγέλματα κλειστά στον ανταγωνισμό. Σε άλλους, κοινωνιολόγους, οικονομολόγους ή αποφοίτους της Φιλοσοφικής, έδινε τη δυνατότητα πρόσληψης στο Δημόσιο ή σε οργανισμούς και τράπεζες. Τόσο στα πανεπιστήμια όσο και στα σχολεία, το κριτήριο της επιτυχίας ήταν η αποστήθιση, όχι η κριτική σκέψη.

Ομως στην εποχή του Google, της πληροφόρησης και της πληροφορικής, όταν το πρόβλημα είναι η διαχείριση του αυξανόμενου όγκου των στοιχείων, η έμφαση στην παπαγαλία, αντί για τη δημιουργική σκέψη, είναι επιζήμια. Αλλά και οι οικονομικές συνθήκες έχουν αλλάξει. Από την κλειστή οικονομία του numerus clausus έχουμε περάσει σε μια παγκοσμιοποιημένη δομή, όπου τα στεγανά των επαγγελμάτων είναι παρωχημένα, και όπου η προσμονή μιας και μόνης δουλειάς για όλη μας τη ζωή είναι ανεδαφική.

Το πρόβλημα των δεξιοτήτων δεν είναι καν ένα ελληνικό φαινόμενο – το βλέπουμε και σε ανοιχτές οικονομίες, όπως η αμερικανική. Πρόσφατη έρευνα της Manpower βρίσκει ότι το 52% των εργοδοτών δυσκολεύονται να βρουν προσωπικό. Ακόμη και στην πρόσφατη ύφεση, τόσο στην Αμερική όσο και στη  Ευρώπη, πολλές θέσεις εργασίας παραμένουν ανοικτές. Και στις πιο προηγμένες οικονομίες, υπάρχει διαρθρωτικό κενό. Τι ζητούν οι εργοδότες; Ερευνα του Business Roundtable δείχνει ότι το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη δεξιοτήτων σε υπολογιστές ή σε βασικές διοικητικές δεξιότητες ή τεχνικές γνώσεις. Το πρόβλημα είναι η έλλειψη ικανότητας εργασίας σε ομάδες (teamwork, για το οποίο δεν έχουμε ελληνική λέξη), η έλλειψη κριτικής αντίληψης και ικανότητας αντιμετώπισης σύνθετων προβλημάτων, αλλά ακόμη περισσότερο η έλλειψη επαγγελματισμού, συνέπειας και ευελιξίας.

Από συζητήσεις με στελέχη της ελληνικής αγοράς, προκύπτει ότι αντίστοιχα και οξύτερα προβλήματα υπάρχουν στη χώρα μας, όπου ακόμη και με ποσοστό νεανικής ανεργίας που υπερβαίνει το 60%, επιχειρήσεις δυσκολεύονται να βρουν εργαζομένους. Και ο λόγος είναι ότι δεν δίνουμε στη νέα γενιά τις δεξιότητες που χρειάζονται. Οχι μόνο το εκπαιδευτικό σύστημα, που απαξιώνεται μήνα με τον μήνα από όσους κίβδηλα δηλώνουν ότι κόπτονται για κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά και η οικογενειακή παιδεία συχνά δεν βοηθούν. Δεν έχουμε ακόμη επαρκή κουλτούρα ένταξης των νέων σε εθελοντική εργασία ή σε δουλειές από μικρή ηλικία, ώστε να βοηθήσουμε την ανάπτυξη του επαγγελματισμού και της συνέπειας. Από την άλλη πλευρά, οι προκλήσεις μεγαλώνουν. Ζούμε την κατάρρευση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας μας, βασισμένου στον δανειοδοτούμενο κρατισμό. Η ταχεία ανάπτυξη της Ανατολής, οι συστημικές κοινωνικές προκλήσεις της διαχείρισης του περιβάλλοντος, της ενέργειας, των προβλημάτων της υγείας και του γηράσκοντος πληθυσμού, μας βρίσκουν σε μιαν εποχή παγκοσμιοποίησης και τεχνολογικής μεταβολής. Και οι δεξιότητές μας έχουν χτιστεί για ένα παρελθόν που έχει φύγει ανεπιστρεπτί.

Ετσι, μου έκανε εντύπωση ότι 51% του κοινού έκρινε πως η νέα γενιά έχει τις απαιτούμενες δεξιότητες. Ισως η επιλογή είχε να κάνει με τη ρητορική δεινότητα του Steve Bainbridge. Αλλά ίσως να ήταν κάτι ουσιώδες. Ισως το κοινό δεν θα ήθελε να πιστέψει ότι η νέα γενιά δεν θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του μέλλοντος. Αυτό όμως δείχνει τον κίνδυνο μιας ακόμη βαθύτερης παθογένειας – της σύγχυσης της αισιοδοξίας με την εθελοτυφλία. Πριν από λίγες εβδομάδες, σε αυτήν τη στήλη, έγραφα ότι πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι και να δούμε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα «πράσινα βλαστάρια» να στεριώσουν. Αλλά αισιοδοξία δεν σημαίνει εθελοτυφλία. Για να είμαστε αισιόδοξοι, πρέπει να αρχίσουμε με μια στέρεη βάση, μια ρεαλιστική αντιμετώπιση της πραγματικότητας. Και φαίνεται ότι, τέσσερα χρόνια μετά την αρχή της κρίσης, μετά τη μεταστροφή της άρνησης σε θυμό και σε κατήφεια, δεν έχουμε ακόμη το θάρρος να αντιμετωπίσουμε κατάματα. Οσο χρειαζόμαστε την αισιοδοξία, άλλο τόσο πρέπει να αποφύγουμε την εθελοτυφλία.

* Ο κ. Μιχ. Γ. Ιακωβίδης κατέχει την έδρα Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας Sir Donald Gordon στο London Business School

Πηγή: εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Σχολιάστε

15 − eight =

The maximum upload file size: 5 MB. You can upload: image, audio, video, document, spreadsheet, interactive, text, archive. Links to YouTube, Facebook, Twitter and other services inserted in the comment text will be automatically embedded. Drop file here