Συμβούλια εναντίον πρυτάνεων

[Τρίτη άποψη] Συμβούλια εναντίον πρυτάνεων
Υπό ποίες προϋποθέσεις θα ολοκληρωθεί η μεταρρύθμιση που αναβλήθηκε
Λουκάς Βλάχος | ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 24-12-2013|εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ

Είναι φανερό ότι για τον λίγο καιρό που θα είναι ακόμη στο τιμόνι του δημόσιου πανεπιστημίου οι σημερινοί (κομματικά επιλεγμένοι) πρυτάνεις ένα μόνο θέμα θα προσπαθήσουν να πετύχουν: τη διάλυση των εκλεγμένων από την πανεπιστημιακή κοινότητα Συμβουλίων των ιδρυμάτων. Γιατί όμως τους ενοχλούν τόσο;
Με βάση το σημερινό νομικό πλαίσιο, τα Συμβούλια θα παίξουν σημαντικό ρόλο σε τρεις μεγάλες ανατροπές:
1. Θα ενοποιήσουν τους διάσπαρτους οικονομικούς πόρους των πανεπιστημίων και θα οργανώσουν σε ενιαία διαχείριση τα οικονομικά τους, δημιουργώντας ένα Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Η δημιουργία του ΝΠΙΔ αφαιρεί από τους ερασιτέχνες στα οικονομικά θέματα πρυτάνεις και αντιπρυτάνεις το βάζο με το μέλι που χρησιμοποιήθηκε κυρίως για τη στήριξη των πελατειακών σχέσεων πρύτανη – πανεπιστημιακής κοινότητας. Για να δώσω μια ιδέα των οικονομικών μεγεθών που τα τελευταία χρόνια διαχειρίζονταν οι πρυτάνεις θα αναφερθώ στο ΑΠΘ γιατί γνωρίζω καλύτερα τα δεδομένα. Το 2010, όταν ανέλαβε η σημερινή διοίκηση, ο προϋπολογισμός ήταν: τακτικές δαπάνες €40 εκατ., δαπάνες λειτουργίας €30 εκατ., δημόσιες επενδύσεις €5 εκατ., ταμειακό υπόλοιπο (από το 2009) €37 εκατ., Υπηρεσία Διαχείρισης Πανεπιστημιακής Περιουσίας €20 εκατ., αποθεματικό της Επιτροπής Ερευνών €25 εκατ., φοιτητική λέσχη €8 εκατ. κ.ά. Ηταν οι εποχές που οι εργολαβίες για τη «φύλαξη» και «καθαριότητα» είχαν συμβόλαια με το ΑΠΘ ύψους €25 εκατ. και απασχολούσαν 800 άτομα με σημειώματα από τον πρύτανη. Εκείνες τις εποχές το ΑΠΘ αποφάσιζε να ξοδέψει €8 εκατ. για να εκμοντερνίσει τις ιδιόκτητες κατασκηνώσεις στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής. Ποιος έκανε έλεγχο στον πρύτανη για το πώς σκόρπιζε όλα αυτά τα χρήματα μέχρι πέρυσι που εκλέχτηκαν τα Συμβούλια; Η Σύγκλητος του ΑΠΘ, δηλαδή αυτοί που ήταν οι αποδέκτες των κονδυλίων, ενέκριναν και τις δαπάνες. Η Σύγκλητος με αυτές τις κοντόφθαλμες αντιλήψεις των μελών της δεν μπορεί να «ελέγχει» τα οικονομικά των πανεπιστημίων. Οι πρυτάνεις και η πανεπιστημιακή κοινότητα θεώρησαν τα τελευταία τριάντα χρόνια ότι είναι υπεράνω των νόμων και θα μπορούσαν να διαχειρίζονται τον προϋπολογισμό του ιδρύματος χωρίς πρακτικά κανέναν επίσημο έλεγχο, με διοικητικούς υπαλλήλους της εμπιστοσύνης τους. Αυτές τις πρακτικές οι πρυτάνεις τις ονόμασαν «αυτοδιοίκηση» του δημόσιου πανεπιστημίου και σήμερα τρέμουν μήπως τη χάσουν. Με βάση το σημερινό νομικό πλαίσιο, τους προϋπολογισμούς των ιδρυμάτων ελέγχουν και εγκρίνουν τα Συμβούλια και αυτό ενοχλεί πρύτανη και συγκλητικούς.
Οι πρυτάνεις δεν κρύβουν την αγανάκτησή τους για τους ελέγχους από τα Συμβούλια (τι έχουν άραγε να κρύψουν) και με ομόφωνα ψηφίσματα θα ζητήσουν τον δραστικό περιορισμό των δραστηριοτήτων του ΝΠΙΔ γιατί θα είναι λένε «Ανώνυμες Εταιρείες (κερδοσκοπικού χαρακτήρα)».
2. Οι εκλογές για την ανάδειξη του πρύτανη θα εποπτεύονται από τα Συμβούλια – αλλάζει δηλαδή ουσιαστικά μια διαδικασία που ήταν μέχρι τώρα στα χέρια των κομματικών οργανώσεων και του πολιτικού γραφείου των κομμάτων. Οι πρυτάνεις ζήτησαν με ένα ακόμη ομόφωνο ψήφισμα «η γνώμη του Συμβουλίου, ως προς τον κατάλογο των υποψηφιοτήτων για τη θέση του πρύτανη, να περιορίζεται στον έλεγχο των τυπικών προσόντων και μόνο, και όχι στον αυθαίρετο περιορισμό του αριθμού των υποψηφίων, οι οποίοι, στο σύνολό τους, θα πρέπει να εκτεθούν στην κρίση του σώματος των εκλεκτόρων». Ζητούν, δηλαδή, από τα διεθνώς καταξιωμένα μέλη των Συμβουλίων που ήρθαν από τα επιφανέστερα πανεπιστήμια του κόσμου να εκτελούν γραμματειακά καθήκοντα…
3. Η έγκριση των κανόνων λειτουργίας του ιδρύματος θα γίνεται μέσα από τον Οργανισμό. Στο σημείο αυτό οι πρυτάνεις ενοχλούνται γιατί θέλουν έναν Οργανισμό στα μέτρα τους που να αφήνει όλες τις αρμοδιότητες σε αυτούς και τη Σύγκλητο: «Η γνώμη του Συμβουλίου για την έγκριση του Οργανισμού ή του Κανονισμού του Ιδρύματος να είναι συμβουλευτική προς τον υπουργό, ώστε η τελική απόφαση να λαμβάνεται σε αρμονία με την αντίστοιχη προηγηθείσα απόφαση της Συγκλήτου του Ιδρύματος».
Πριν από έναν χρόνο η πανεπιστημιακή κοινότητα με ποσοστό συμμετοχής 80% προχώρησε στην εκλογή των Συμβουλίων. Περιμένει από τα Συμβούλια τώρα να κάνουν τις τρεις μεγάλες ανατροπές. Το τέλος για το «βαθύ» πανεπιστήμιο έρχεται και οι πρυτάνεις και τα κόμματα εντείνουν τις προσπάθειες να σταματήσουν την αλλαγή στα πανεπιστήμια.
Ο Λ. Βλάχος είναι καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης