«Η εκπαίδευση μακροπρόθεσμα ανταμείβεται, αλλά στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης τα δεδομένα αλλάζουν».
Αυτό συμπεραίνει μεγάλος αριθμός μελετών στις ΗΠΑ, οι οποίες συγκρίνουν το επίπεδο εκπαίδευσης με τις απολαβές των εργαζομένων. Στο παρελθόν, όσο πιο προχωρημένο πτυχίο είχε κάποιος, τόσο περισσότερες ήταν και οι ετήσιες απολαβές του. Ομως ενώ οι μελέτες αναλύουν μεγάλο αριθμό δεδομένων και βγάζουν το γενικό αυτό συμπέρασμα, δεν σημαίνει ότι αυτό ισχύει αυτόματα και σε κάθε περίπτωση. Ειδικά κατά την παρούσα οικονομική κρίση.
Η ανεργία στις ΗΠΑ έχει συμπαρασύρει χιλιάδες νέους με πτυχία, μεταπτυχιακά και συμμετοχή σε διδακτορικά προγράμματα στις πρακτικές αλλά και στις θεωρητικές κατευθύνσεις. Και αν η απόφαση να συνεχίσει κανείς τις σπουδές του μετά το προπτυχιακό είναι «σίγουρο στοίχημα» μακροπρόθεσμα, για πολλούς φοιτητές τα πράγματα, βραχυπρόθεσμα, φαίνονται ιδιαίτερα ζοφερά. Σήμερα καταγράφεται ότι πολλοί φοιτητές, όπως αναφέρει έρευνα που δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική ιστοσελίδα Slate, επιθυμούν να ενταχθούν ξανά στο Πανεπιστήμιο, για να γλιτώσουν από την κάκιστη συγκυρία της αγοράς εργασίας. «Είναι τέλεια λύση, και θα τη διάλεγα δίχως αμφιβολία, αν δεν είχα μόλις ολοκληρώσει το διδακτορικό μου στην Ιστορία της Τέχνης», είπε η Λόρελ Φίλιπς, μια φοιτήτρια που ανταποκρίθηκε για τις ανάγκες της έρευνας του Slate.
Οι φοιτητές με διδακτορικούς τίτλους δεν βλέπουν άμεση ανταμοιβή για τα χρόνια που πέρασαν σπουδάζοντας και αυτή είναι η παραδοσιακή ένδεια: ζεις σαν «ποντίκι σε εκκλησία», διαβάζεις παλιά κείμενα στη σοφίτα σου και τελειώνεις με τίτλο και αξιώσεις για μια ακαδημαϊκή καριέρα. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν φοιτητές όπως η Λόρελ δεν αφορά μόνο τους φοιτητές ανθρωπιστικών σπουδών, που παραδοσιακά έχουν μεγαλύτερη δυσκολία να βρουν δουλειά. Το ίδιο πλέον ισχύει για πολλούς «άφραγκους» φοιτητές που κάνουν διδακτορικό στη Νομική και στη Βιοπληροφορική στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ ή στις Φυσικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Πιο αγχωμένοι είναι οι 20άρηδες με πτυχία τα οποία κατατάσσονται ανάμεσα σε αυτά που έχουν μεγάλη ζήτηση, οι οποίοι όμως δεν μπορούν να βρουν δουλειά.
Για παράδειγμα ο Γκόρντον Μάθιους, 29 χρόνων, έχει προπτυχιακό στην επιστήμη των υπολογιστών, δούλεψε 3 χρόνια στον τομέα της πληροφορικής και έχει ΜΒΑ και μεταπτυχιακό τίτλο σε συστήματα Πληροφορικής. Πιο πρακτικό βιογραφικό δεν γίνεται. Και όμως, απολύθηκε ενάμιση χρόνο μετά την πρόσληψή του. Ο οικονομολόγος του ΜΙΤ, Ντέιβιντ Οτορ, υποστηρίζει όμως ότι όταν η οικονομία ανακάμψει, οι απόφοιτοι με τα πιο εξειδικευμένα και πρακτικά πτυχία θα έχουν τη μεγαλύτερη ζήτηση. Τα καλύτερα πτυχία, σημειώνει, τα οποία μπορεί να αποκτήσει κανείς αυτή τη στιγμή είναι Ιατρικής, Επιστήμης Υπολογιστών, Οικονομικών, Νομικής και Βιολογίας. «Η ύφεση κάνει την εκπαίδευση να φαίνεται ως η καλύτερη ευκαιρία από ποτέ, γιατί το λεγόμενο opportunity cost (σ.σ.: η αξία της επόμενης καλύτερης εναλλακτικής επιλογής που απορρίπτει ο φοιτητής) στο να επενδύεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο δεν έχει φτάσει σε τόσο χαμηλά επίπεδα εδώ και δεκαετίες».