Οι αντοχές των παιδιών, σωματικές και ψυχικές, δοκιμάζονται, ακολουθούν οι γονείς με ενοχές και προσωπικά σχέδια
Του Αποστολου Λακασα
Πέρυσι οι βαθμολογίες των πανελλαδικών εξετάσεων ανακοινώθηκαν την Τρίτη 24 Ιουνίου 2008. Φέτος; Είναι σίγουρο πως πολλοί γονείς θα αγχωθούν με την προαναγγελία και μόνο ότι η ανακοίνωση των βαθμών των παιδιών τους θα γίνει την εβδομάδα από τις 22 έως τις 26 Ιουνίου. Ήδη, πάντως, πέρασαν το πρώτο σοκ, αυτό των εξετάσεων, που διήρκεσαν ένα δεκαπενθήμερο. Οι εξετάσεις για την εισαγωγή στα ΑΕΙ φέρνουν την οικογένεια στα πρόθυρα νευρικής κρίσης, μετρώντας τις αντοχές, την ψυχραιμία και την ωριμότητα των μελών της. Και γιατί όχι; Εκτός από τη δοκιμασία που υποβάλλεται το παιδί για να εισαχθεί, οι εξετάσεις θα μπορούσαν να προσφέρουν την ευκαιρία και στους γονείς να κάνουν το δικό τους τεστ. Δηλαδή, να αναρωτηθούν μήπως αγχώνονται επειδή μέσω της επιτυχίας του παιδιού θέλουν οι ίδιοι να δικαιώσουν τα δικά τους, προσωπικά όνειρα. «΄Η μήπως, όπως αναφέρει στην «Κ» η ψυχοθεραπεύτρια κ. Μάριζα Χριστοδούλου, πίσω από το άγχος των γονιών κρύβονται κάποιες ασυνείδητες ενοχές τους για τη στάση τους απέναντι στο παιδί».
Διαβατήριο ζωής
«Τους δικαιολογώ. Υπάρχει πολύ μεγάλη ανασφάλεια στην εποχή μας για το μέλλον των παιδιών, και όχι μόνο. Σε απρόσωπες μεγαλουπόλεις, οι γονείς ανησυχούν μήπως τα παιδιά μπλέξουν. Και οι κίνδυνοι είναι πολλοί. Τα παιδιά δεν έχουν πού να πιαστούν, και οι γονείς το ξέρουν. Ετσι, οι σπουδές στο πανεπιστήμιο αποτελούν έναν στόχο» ανέφερε στην «Κ» η φιλόλογος – καθηγήτρια σε φροντιστήριο κ. Ελένη Σιαχάμη. «Δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς πραγματικά να μιλήσει για τις πανελλαδικές εξετάσεις έξω από τη γενικότερη εμπειρία του σχολικού συστήματος, που τσακίζει τα παιδιά χωρίς να τους δίνει διεξόδους δημιουργικότητας και το βιώνουν ως καταναγκασμό, ξεκομμένο από τη γνώση και την εμπειρία. Οι πανελλαδικές είναι το επιστέγασμά του και η πλειοψηφία του κόσμου τις αντιλαμβάνεται ως το διαβατήριο του παιδιού για το μέλλον (και σε μεγάλο βαθμό βεβαίως έχει δίκιο). Αυτό, όμως, νομιμοποιεί κάθε θυσία, ακόμα και του ίδιου του παιδιού και της σχέσης με το παιδί;» παρατηρεί -μιλώντας στην «Κ» – η καθηγήτρια στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Τιτίκα Δημητρούλια, της οποίας πέρυσι ο γιος εισήχθη στο πανεπιστήμιο.
«Οσο και αν το εκλογικεύεις, το ίδιο το σύστημα των πανελλαδικών σε αλλοτριώνει. Ο γιος μου πέρυσι μου έλεγε ότι είμαι διχασμένη προσωπικότητα: μια ζωή του έλεγα ότι οι πανελλαδικές δεν είναι δα και το σημαντικότερο πράγμα στον κόσμο (κάτι το οποίο είχε εσωτερικεύσει νομίζω σε μεγάλο βαθμό, οπότε και τρελαινόταν ακόμη περισσότερο) και από την άλλη πάθαινα κρίσεις του τύπου “διάβασε”, “πώς θα περάσεις εκεί που θες”, “πώς θα μείνεις στην Αθήνα που λες” κ. λπ. Χώρια ότι διάβαζα μέρα νύχτα τα προγνωστικά για τις βάσεις. Αρα, παιδιά και γονείς χάνουν τον εαυτό τους. Και αυτός είναι ίσως ένας από τους σημαντικότερους λόγους για τους οποίους το σύστημα πρέπει να αλλάξει, πέρα από το ότι είναι άδικο και αναξιοκρατικό» θυμάται σήμερα η κ. Δημητρούλια.
Στο εξεταστικό κέντρο
«Πολλοί γονείς χάνουν την ψυχραιμία τους την περίοδο των εξετάσεων. Το βάρος πέφτει στις μαμάδες. Ομως, ουδέποτε θα μπορούσα να κάνω σήμερα όλα όσα με έκαναν να ντρέπομαι όταν έδινα εγώ εξετάσεις. Θυμάμαι μητέρες να έρχονται έξω από το σχολείο με το πλεκτό τους για να έχουν απασχόληση το τρίωρο της εξέτασης. Και φυσικά, έξω από το σχολείο στηνόταν ένα “πανηγύρι” από τις “αθάνατες” Ελληνίδες μάνες με σχόλια από τα θέματα έως το κουτσομπολιό της γειτονιάς», μας λέει η βιβλιοπώλης κ. Σοφία Λινάρδου, ο γιος της οποίας φέτος συμμετείχε στις εξετάσεις και ακολουθεί η κόρη της, του χρόνου.
Το οικογενειακό άγχος, μάλιστα, δεν γνωρίζει βαθμούς συγγένειας. Μαμάδες, μπαμπάδες, θείοι, ακόμη και οι παπούδες εν δράσει. Οι συγγενείς αναλαμβάνουν πολλές φορές και την… επισκόπηση Τύπου, αναζητώντας τις προβλέψεις για το πού θα κινηθούν οι βάσεις εισαγωγής, τις οποίες δημοσιεύουν οι εφημερίδες σε συνεργασία με φροντιστήρια. Και, εν μέσω θέρους, γίνονται ειδικοί για τις τάσεις των βάσεων, τον αριθμό των αριστούχων, τις θέσεις των περιζήτητων σχολών, την ίδια στιγμή που οι άμεσα ενδιαφερόμενοι (οι υποψήφιοι) λείπουν σε ταξίδι για διακοπές…
Οι προσδοκίες, οι δυνατότητες και το ταλέντο
«Το άγχος των γονιών οφείλεται και στο γεγονός ότι μέσω των επιτυχιών του παιδιού οι γονείς θέλουν να δικαιώσουν τα δικά τους, προσωπικά όνειρα», πιστεύει η ψυχοθεραπεύτρια κ. Μάριζα Χριστοδούλου. Μιλώντας στην «Κ» για το θέμα των Πανελλαδικών Εξετάσεων τόνισε ότι «η επιτυχία του παιδιού έχει άμεσο αντίκτυπο και στους γονείς, όπως αντίστοιχα και η επιτυχία των γονιών στο παιδί. Η οικογένεια είναι ένα σύστημα στο οποίο ό, τι συμβαίνει σε κάποιο μέλος της επηρεάζει και τα υπόλοιπα μέλη του συστήματος. Ετσι, το άγχος των παιδιών για μια ακαδημαϊκή και επαγγελματική καταξίωση μεταβιβάζεται και στους γονείς που θέλουν να βλέπουν τα παιδιά τους χαρούμενα, υγιή και επιτυχημένα». Βέβαια, πέρα από αυτό, για τους γονείς, η επιτυχία του παιδιού συνδέεται και με τη δικαίωση των προσωπικών τους ονείρων. «Σε περίπτωση που οι ίδιοι είναι επιτυχημένοι, η επιτυχία του παιδιού ενισχύει τη θετική αυτο-εικόνα της οικογένειας, ενώ σε περίπτωση που δεν είναι επιτυχημένοι, νιώθουν ότι δικαιώνονται μέσα από την επιτυχία του παιδιού. Υπάρχει όμως και η περίπτωση το άγχος των γονιών να οφείλεται σε ένα βαθμό σε κάποιες ασυνείδητες ενοχές όταν, φανερά ή μη, ασκείται πίεση στο παιδί να επιτύχει (τόσο από την οικογένεια όσο και από την κοινωνία) ή έχει περιοριστεί η αίσθηση της προσωπικής του ελευθερίας και έχει καταπιεστεί η φυσική του κλίση. Επίσης, πολλά παιδιά επιθυμούν να ακολουθήσουν τα βήματα των γονιών τους. Εδώ, εκτός από το άγχος για το εάν θα ανταποκριθούν στις προσδοκίες της οικογένειας που αντανακλά και στους γονείς, υπεισέρχεται και το άγχος που δημιουργεί η αμφιβολία για το εάν αυτό το επάγγελμα θα είναι συμβατό με τις επιθυμίες, τις δυνατότητες και τα ταλέντα του παιδιού, ή εάν το παιδί θα αναγκαστεί να ασχοληθεί με κάτι ξένο προς την ιδιοσυγκρασία του και αντίθετο με τις επιθυμίες του», λέει η κ. Χριστοδούλου. Και καταλήγει: «Η εισαγωγή του παιδιού σε κάποιο ΑΕΙ θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι θέτει τα θεμέλια της αυτονομίας του παιδιού από την οικογένεια, αποτελεί μια πολύ μεγάλη ανακούφιση για τους γονείς που νιώθουν ότι εν μέρει έχουν ολοκληρώσει το χρέος τους. Αυτό τουλάχιστον ισχύει στο εξωτερικό, γιατί στην Ελλάδα οι γονείς θεωρούν ότι έχουν ένα ακόμα «γραμμάτιο» ανεξόφλητο που αφορά το παιδί τους, αυτό του γάμου».
Δ. Χατζηγεωργιαδου ιδ. φροντιστηρίου
Αν δεν έχεις παιδί να δίνει Πανελλήνιες, δεν μαθαίνεις
«Οταν ήρθε η ώρα να συμμετέχει το παιδί μου στις Πανελλήνιες, είχα κλείσει ήδη 20 χρόνια ως εκπαιδευτικός – φροντιστής και είχαν περάσει 27 χρόνια από τον δικό μου Μάη που ήμουν υποψήφια. Τόσα χρόνια είχα βιώσει σε όλες τις μορφές της αυτήν την ειδική περίοδο των εξετάσεων», θυμάται σήμερα η κ. Δήμητρα Χατζηγεωργιάδου. Πέρυσι, με τον γιο της τον Βασίλη, ήλθε η δική της σειρά να νιώσει το άγχος του γονιού για τις εξετάσεις. Ο Βασίλης είναι πλέον φοιτητής στο Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Η κ. Χατζηγεωργιάδου κάνει μία… ανάπαυλα στο άγχος φέτος, καθώς του χρόνου έρχεται η σειρά της 17χρονης κόρης της Αννας. Στοχεύει στη δύσκολη Ιατρική.
«Η περίοδος των εξετάσεων αποτελεί την κατ’ εξοχήν περίοδο έντονου άγχους όχι μόνο για τα παιδιά που υποβάλλονται στη συγκεκριμένη διαδικασία, αλλά και για όλη την οικογένεια. Το γεγονός ότι μερικές ημέρες μέσα στο καλοκαίρι αξιολογείται η μόρφωση των παιδιών μετά 12 χρόνια συνεχούς μάθησης, αλλά και προσδιορίζεται τόσο καθοριστικά το μέλλον τους, μεταδίδει στους υποψηφίους ένα πρόσθετο αίσθημα στρες και εσωτερικής αναστάτωσης», λέει η κ. Χατζηγεωργιάδου. «Μια μεγάλη βοήθεια για κάθε μαθητή και μαθήτρια που περνάει από τη δοκιμασία των εξετάσεων είναι να αισθανθεί ότι οι γονείς του καταλαβαίνουν τις δυσκολίες του εγχειρήματος και τον υποκειμενικό φόβο και στρες απέναντί του. Ετσι, οι μαθητές δεν θέλουν ν’ ακούσουν κάτι στο στυλ “όλοι τα περάσαμε αυτά και τίποτα δεν είναι”, “μη στενοχωριέσαι και μην αγχώνεσαι”, γιατί με αυτόν τον τρόπο οι γονείς μειώνουν τη σημασία της υποκειμενικής εμπειρίας του παιδιού και είναι σαν να του δίνουν το μήνυμα ότι δεν το καταλαβαίνουν», προσθέτει.
Κάθε χρόνο τα φροντιστήρια δίνουν συμβουλές στους μαθητές και στους γονείς πως θα πρέπει να αντιμετωπίσουν ως λογική συνέπεια της μεγάλης πίεσης των ημερών όλα αυτά που προκαλούν ανησυχία στο οικογενειακό περιβάλλον.
«Μπορώ μέσα από την προσωπική μου εμπειρία, αλλά και από όλα όσα ζω κάθε χρόνο να διαβεβαιώσω ότι πρώτα απ’ όλα και πάνω απ’ όλα είναι αγχωμένοι οι γονείς. Χρειάζονται οι ίδιοι ψυχολογική υποστήριξη για να μπορούν να βοηθήσουν το παιδί τους με το στρες στη διάρκεια των εξετάσεων. Ξεκινάμε (συμπεριλαμβάνω και τον εαυτό μου) τον Απρίλιο με πρώτο πληθυντικό: «Βγάλαμε τη χημεία, μας έμεινε ένα κεφάλαιο στη Φυσική», θαρρείς και θα δώσουμε όλοι μαζί με τα παιδιά μας εξετάσεις. Μετά η πίεση για το φαγητό, τους χυμούς, τη σοκολάτα, την ιδιαίτερη περιποίηση στα παιδιά μας γιατί μας ενοχλεί, νιώθουμε τύψεις αυτά να κουράζονται κι εμείς να μη συμμετέχουμε στον αγώνα τους. Οι ημέρες των εξετάσεων είναι η κορύφωση του δράματος, ειδικά τις τρεις ώρες που γράφουν τα παιδιά. Από τις 8.30 το πρωί αρχίζουν τα τηλέφωνα – “πώς είναι τα θέματα;”, “εύκολα, δύσκολα;” –, ενώ μπορεί τα θέματα να μην έχουν καν μοιραστεί στα παιδιά», συμπληρώνει η κ. Χατζηγεωργιάδου. Και αναρωτιέται: «Κάποτε έλεγαν στον γονιό ότι “αν δεν παντρέψεις παιδί, δεν μαθαίνεις”. Μήπως, πλέον, για να μάθει πρέπει να το περάσει στις Πανελλήνιες;».
kathimeini