Η χρεοκοπημένη Παιδεία και ο τρόπος απόκτησης ιατρικής ειδικότητας στην Ελλάδα
Γρηγόρης Μακρής | εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ |
Η ιατρική εξειδίκευση αποτελεί το τελευταίο και ίσως πιο καθοριστικό βήμα στην εκπαίδευση των γιατρών και, ουσιαστικά, αποτελεί την τελευταία εκπαιδευτική τους ευκαιρία πριν αναλάβουν την πλήρη ευθύνη της τύχης των ασθενών τους. Για τις περισσότερες ειδικότητες στην Ελλάδα αυτός ο χρόνος ειδίκευσης κυμαίνεται μεταξύ 5-7 ετών, χωρίς να συνυπολογίζουμε τον χρόνο αναμονής πριν από την έναρξή της. Τα χρόνια της ειδικότητας είναι σίγουρα καθοριστικής σημασίας για την επαγγελματική εξέλιξη του γιατρού, καθώς και για την ποιότητα των υπηρεσιών που θα προσφέρει αργότερα. Είναι μια περίοδος δύσκολη και συνήθως πολύ απαιτητική για όλους τους συναδέλφους, ειδικά τα τελευταία χρόνια της οικονομικής κρίσης.
Τα χρόνια της ειδικότητας αποτελούν μια μεγάλη επένδυση κόπου και χρόνου για τους νέους γιατρούς αλλά και μια σημαντική οικονομική δαπάνη για τον φορολογούμενο. Σκοπός της μελέτης, από το Greek Medical Association της Αγγλίας και την εταιρεία ιατρικής επαγγελματικής συμβουλευτικής και σταδιοδρομίας στην Αγγλία MeDynamic International (www.medynamic.co.uk) ήταν να δούμε τι πιστεύουν οι ίδιοι οι γιατροί για αυτά τα τόσο κρίσιμα και ουσιαστικά χρόνια της εκπαίδευσής τους. Η μελέτη μας έγινε με τη μορφή ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου και είχε διάρκεια περίπου τριών μηνών. Στη μελέτη μας συμμετείχαν περισσότεροι από χίλιοι γιατροί από όλη την Ελλάδα και από όλες τις ειδικότητες. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων ήταν ειδικευμένοι (71%) και είχαν εκπαιδευτεί σε νοσοκομεία της Αττικής (55%).
Το πρώτο εντυπωσιακό αν και αναμενόμενο εύρημα ήταν ότι σχεδόν ένας στους δύο γιατρούς χρειάστηκε να περιμένει πάνω από 3-4 χρόνια για να ξεκινήσει την ειδικότητα επιλογής του, και αυτό λόγω της λίστας αναμονής που υπάρχει και της παντελούς έλλειψης αξιολόγησης στη διαδικασία επιλογής. Βέβαια, από ό,τι φαίνεται, για τους περισσότερους αυτή η αναμονή ήταν μόνο η αρχή του προβλήματος. Σχεδόν το 50% των ερωτηθέντων δήλωσε λίγο ή καθόλου ευχαριστημένο από το επίπεδο της ιατρικής ειδίκευσης και τη στήριξη που είχαν από τους εκπαιδευτές τους κατά τη διάρκεια αυτών των ετών. Ιδια ήταν η εικόνα και για τις εντυπώσεις τους γύρω από τις συνθήκες εργασίας αφού μόνο ένας στους δέκα ήταν απόλυτα ευχαριστημένος με αυτές.
Τα χρόνια της ειδικότητας σε άλλες χώρες θεωρούνται τα πιο πρόσφορα για την ενασχόληση των νέων γιατρών με την έρευνα και την καινοτομία. Από τη μελέτη μας φαίνεται όμως ότι στην Ελλάδα η εικόνα είναι διαφορετική. Περίπου τρεις στους τέσσερις έλληνες ειδικευόμενους δήλωσαν πως είχαν λίγες ή καθόλου ευκαιρίες για συμμετοχή σε ιατρική έρευνα. Ενας από τους λόγους θα μπορούσε να είναι και το πιθανό εργασιακό «burn out», εκτός φυσικά από την έλλειψη κινήτρων και χρηματοδότησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι παρά τις ευρωπαϊκές οδηγίες σύμφωνα με τις οποίες οι γιατροί δεν πρέπει να εργάζονται πάνω από 50 ώρες εβδομαδιαίως, από τη μελέτη μας φαίνεται ότι σχεδόν 8 στους 10 έλληνες ειδικευόμενους εργάζονται πάνω από 60 ώρες εβδομαδιαίως, με έναν στους τέσσερις να δουλεύει πάνω από 80 ώρες. Πόσοι από εμάς θα θέλαμε στο προσκέφαλό μας έναν γιατρό που είναι άυπνος πάνω από 12-16 ώρες; Φυσικά αυτό δεν αποτελεί επιλογή των γιατρών, αλλά είναι κατάλοιπο ενός απαρχαιωμένου συστήματος εφημεριών.
Αλλά το πιο σοκαριστικό στοιχείο της μελέτης μας ήταν ότι μόλις ένας στους δέκα γιατρούς φαίνεται να νιώθει απόλυτα έτοιμος μετά το τέλος της ειδικότητάς του για να ασκήσει τα καθήκοντά του ως ειδικός, ενώ ένα 30% νιώθει λίγο ή καθόλου έτοιμο. Πόσο αποδοτικός μπορεί να θεωρηθεί ο σημερινός τρόπος ειδίκευσης των γιατρών όταν ένα τόσο μεγάλο ποσοστό θεωρεί ότι δεν τον προετοιμάζει επαρκώς;
Από τη μελέτη μας προκύπτει ότι για τους περισσότερους ειδικευόμενους το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι απαραίτητα οι μεγάλες μισθολογικές μειώσεις αλλά κυρίως τα εξοντωτικά ωράρια, η έλλειψη συγκεκριμένου εκπαιδευτικού πλάνου καθώς και η ελλιπής υποστήριξή τους από τους εκπαιδευτές τους λόγω έλλειψης κινήτρου και αξιολόγησης. Χρειάζονται γενναία βήματα και πολιτικές αποφάσεις που θα έχουν τη στήριξη όλων των πολιτικών δυνάμεων ώστε να βελτιωθούν τα παραπάνω και να αποκτήσουμε ένα σοβαρό και σύγχρονο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους έλληνες γιατρούς.
Ο Γρηγόρης Μακρής, MD, είναι Academic Clinical Fellow στο Πανεπιστήμιο
του Cambridge