Τα παρακάτω το διάβασα σε σημειώσεις του κ. Τσαμαδιά Κων/νου σε Μεταπτυχιακό που κάνω στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
«η αποκλειστικά δημόσια χρηματοδότηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι αναποτελεσματική και αντι‐εξισωτική» και ότι «…η μηδενική τιμή διδάκτρων για όλους τους φοιτητές της τριτοβάθμιας
εκπαίδευσης στο όνομα της ισότητας, έχει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο», καθώς «ενισχύει την κοινωνική ανισότητα και δημιουργεί μία ελίτ περισσότερο αντιπροσωπευτική των οικονομικά
ανώτερων στρωμάτων…».(1) Κατ’ αποτέλεσμα, «η δήθεν ‘δωρεάν παιδεία’ αντιστρατεύεται, … τον κοινωνικό στρατηγικό στόχο της ισότητας των ευκαιριών και της κοινωνικής δικαιοσύνης, για τους οποίους έχει ουσιαστικά
καθιερωθεί».(2) Αντιθέτως, η μεταφορά πόρων στις κατώτερες βαθμίδες με
παράλληλη ορθολογική αξιοποίησή τους είναι ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς σε εμπειρική έρευνα που αφορά την επίδραση της χρηματοδότησης στη διανομή του εισοδήματος, διαπιστώθηκε ότι η δημόσια χρηματοδότηση της
Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης λειτουργεί εξισωτικά, ενώ η αποκλειστικά κρατική χρηματοδότηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αυξάνει την ανισότητα.(3 )
Ο Becker (1995) εκτίμησε ότι το σύστημα των κουπονιών (vouchers) είναι το καλύτερο για τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης των φτωχότερων εισοδηματικών τάξεων. Επίσης, μελέτες σε διάφορες χώρες [World Bank (1986)]
οδηγούν στο συμπέρασμα ότι: «η συμμετοχή υπό μορφή διδάκτρων, στη χρηματοδότηση των εξόδων λειτουργίας ενός εκπαιδευτικού ιδρύματος συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη λειτουργία αυτού». Σε αρκετές χώρες, όπως οι Η.Π.Α, οι
Σκανδιναβικές χώρες κ.ά, υπάρχει, σε εκτεταμένη λειτουργία, σύστημα παροχής φοιτητικών δανείων (loans). Η χρήση των φοιτητικών δανείων αποτελεί κίνητρο για τον σπουδαστή, ώστε να είναι πιο υπεύθυνος στις σπουδές του, για να μπορέσει, μετά το τέλος τους, να επιστρέψει τα χρήματα που πήρε αξιοποιώντας επαγγελματικά τις
γνώσεις που απέκτησε [βλ. Woodhall (1983, 1988) και Psacharopoulos (1990)].
Η ανωτέρω διαδικασία χρηματοδότησης εφαρμόζεται με παραλλαγές σε πολλές χώρες. Στην Αγγλία δημιουργήθηκε (1997) ενδιάμεσος φορέας (University Grants Committee) και επιβλήθηκαν επιλεκτικά δίδακτρα της τάξης του 20% του
πραγματικού κόστους ανά φοιτητή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Σκανδιναβικές χώρες πρωτοστάτησαν στην εφαρμογή του θεσμού των δανείων ο οποίος στη συνέχεια εφαρμόσθηκε σε πολλές χώρες. Στις ΗΠΑ, την Χιλή και σε άλλες χώρες
εφαρμόσθηκε επίσης ο θεσμός των κουπονιών.
Γενικά έχει εκτιμηθεί, ότι η έμμεση χρηματοδότηση πλεονεκτεί έναντι της άμεσης επειδή:
Οι φοιτητές έχουν το δικαίωμα της επιλογής ιδρυμάτων, γεγονός που συμβάλλει στη βελτίωση της εσωτερικής και εξωτερικής αποτελεσματικότητάς τους.
Tα χρήματα, που το κράτος εξοικονομεί από τη χρηματοδότηση της «ανεξέλεγκτης δωρεάν παιδείας» σε όλους, τα χορηγεί υπό μορφήν υποτροφιών, δανείων, κουπονιών κλπ. σε οικονομικά ασθενέστερους σπουδαστές. Η διαδικασία
αυτή έχει αξιολογηθεί θεωρητικά και εμπειρικά, ως αποτελεσματικό και εξισωτικό σύστημα χρηματοδότησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
(1) Χ. ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ / Γ. ΨΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ, Κοινωνικοοικονομικές Διαστάσεις της Τριτοβάθμιας
Εκπαίδευσης: Τάσεις, Προβλήματα και Δυνατές Λύσεις, Ελληνική Eπιθεώρηση Kοινωνικών
Eρευνών, τ. 77/1990, σελ. 172επ, όπως παραπέμπεται από ΤΣΑΜΑΔΙΑ, Η Χρηματοδότηση της
Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ελλάδα, όπ.π., σελ. 141.
(2) ΤΣΑΜΑΔΙΑ, Η Χρηματοδότηση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ελλάδα, όπ.π., σελ. 144.
3 Θ. ΜΗΤΡΑΚΟΥ / Π. ΤΣΑΚΛΟΓΛΟΥ, Μεταβολές στη συνολική ανισότητα και φτώχεια στην Ελλάδα
μετά τη μεταπολίτευση, Athens University of Economics and Business, Department of
Economic Studies, Discussion Paper N 97/1998, όπως παραπέμπεται από ΤΣΑΜΑΔΙΑ, Η
Χρηματοδότηση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ελλάδα, όπ.π., σελ. 141.