Ιδιωτικά πανεπιστήμια: με ποιες προϋποθέσεις;

Εχει αρχίσει η συζήτηση στη δημόσια σφαίρα για την επικείμενη ίδρυση μη κρατικών, δηλαδή ιδιωτικών πανεπιστημίων (σε συνεργασία με ξένα πανεπιστήμια). Ωστόσο κανείς δεν γνωρίζει ακόμη ποιες θα είναι οι προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες θα λειτουργούν τα ιδρύματα τούτα.

Και θα επιθυμούσα σύντομα να διατυπώσω τις ακόλουθες παρατηρήσεις.

Κατ’ αρχάς, όλοι κατανοούν ότι ο κρατικός τομέας αδυνατεί από μόνος του να στηρίξει την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Επομένως είναι απαραίτητο να γίνουν προσεκτικά βήματα προς την κατεύθυνση της ίδρυσης και μη κρατικών πανεπιστημίων.

Ωστόσο, ό,τι και να γίνει, είναι αναγκαίο να καταλάβουν όλοι ότι τα δημόσια πανεπιστήμια θα είναι ο βασικός πυλώνας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, γιατί η τελευταία είναι δημόσιο αγαθό και όλοι οι έλληνες γονείς δεν θα έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώνουν λ.χ. 15.000 ευρώ τον χρόνο για τα δίδακτρα των υπό ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων.

Και από ό,τι φαίνεται δυστυχώς η κυβέρνηση μάλλον δεν θέλει να κατανοήσει αυτό το απλό μέγεθος. Γιατί; Γιατί υποχρηματοδοτεί αδικαιολόγητα τα δημόσια πανεπιστήμια και δεν δίνει καινούργιες θέσεις καθηγητών, ενώ ταυτόχρονα υφίσταται και μια εκρηκτική ροή συνταξιοδότησης των παλιών καθηγητών.

Το αποτέλεσμα θα είναι ότι το 2026 δεν θα διδάσκονται αρκετά μαθήματα. Το κατανοεί αυτό ο υπουργός Παιδείας, κ. Πιερρακάκης; Θα κάνει κάτι επιτέλους;

Σε ό,τι αφορά τώρα τις προϋποθέσεις ίδρυσης των ιδιωτικών πανεπιστημίων, θα ήθελα να αναφέρω τα εξής πράγματα:

Προϋποθέσεις εισαγωγής των μαθητών στα ιδρύματα τούτα. Τι εννοώ;

Στα κρατικά πανεπιστήμια οι μαθητές γίνονται φοιτητές μόνο αν πετύχουν στις πολύ δύσκολες πανελλαδικές εξετάσεις. Υπάρχει δηλαδή ένα ισχυρό «φίλτρο αξιολόγησης» της μορφωτικής ικανότητας των παιδιών.

Το ίδιο «ισχυρό φίλτρο αξιολόγησης» είναι εξόχως απαραίτητο να υπάρχει και για την εισαγωγή στα υπό ίδρυση ιδιωτικά πανεπιστήμια. Δηλαδή, μια μορφή αυτόνομων εξετάσεων μέσω των οποίων θα ελέγχεται το μορφωτικό status του μαθητή.

Τα καλά ιδιωτικά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια έχουν αυτό το σύστημα (όπως η ιδιωτική Νομική Σχολή Bucerius στο Αμβούργο της Γερμανίας). Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε το κριτήριο να είναι απλώς ο βαθμός του απολυτηρίου του λυκείου (γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι στην Ελλάδα δεν συνιστά έναν διαφανή δείκτη της μορφωτικής ικανότητας ενός παιδιού).

Πέραν τούτου, αν ολέθρια καθιερωθεί ως κριτήριο ο βαθμός του απολυτήριου, τότε ακόμη και τα πιο «ανίκανα παιδιά» θα παίρνουν πτυχίο επειδή είχαν απλώς την τύχη να είναι οι απόγονοι οικονομικά ευκατάστατων γονέων (που μπορούν να πληρώνουν τα υψηλά δίδακτρα ενός ιδιωτικού πανεπιστημίου).

Και τότε η εκπαιδευτική διαδικασία θα διογκώνει ακόμη περισσότερο τις οικονομικές ανισότητες (αντί να τις μειώνει). Τη θέση αυτή είχε υποστηρίξει ο αμερικανός φιλόσοφος Τζον Ρολς στο «Theory of Justice» (1971).

Επίσης – σε ό,τι αφορά το διδακτικό προσωπικό αυτών των ιδιωτικών πανεπιστημίων – μου φαίνεται εντελώς ανεπαρκής η προϋπόθεση, δηλαδή να μπορεί να διδάσκει ως καθηγητής όποιος έχει απλώς ένα διδακτορικό!

Σημειώνω συναφώς ότι στα δημόσια πανεπιστήμια για την εισαγωγική βαθμίδα του επίκουρου καθηγητή απαιτείται και άλλη μία μονογραφία (πέραν του διδακτορικού), τριετής διδασκαλία, συμμετοχή σε συνέδρια, πολλαπλές δημοσιεύσεις κ.λπ.

Και αναρωτιέμαι: Μπορεί ένας κάτοχος διδακτορικού διπλώματος να διδάξει ανατομία σε φοιτητές της Ιατρικής ή να διδάξει ένα απαιτητικό μάθημα σε Νομική Σχολή;

Το συμπέρασμα; Είμαι θετικός στην ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων, αλλά ας προσέξουμε τις προϋποθέσεις, γιατί διαφορετικά θα ανοίξουμε καταστροφικά τον ασκό του Αιόλου!

Ο Γρηγόρης Καλφέλης είναι καθηγητής Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, kalfelis@law.auth.gr

πηγή